در قراردادهایی مانند خرید و فروش یا بیع، مورد معامله اعم از مبیع و ثمن، باید دارای دو ویژگی، معلوم و معین باشند. معلوم بودن مورد معامله یا مبیع، یعنی اینکه طرفین مشخصات اساسی آن، از قبیل جنس و وصف و مقدار، در عقد و توافقات خود مشخص کنند و معین‌بودن یعنی که در اموال عینی، دقیقاً مصداق مورد معامله، مشخص شود و مردد میان دو یا چند مورد نگردد.
در این مقاله از دادنیک به این سؤال پاسخ می‌دهیم که مبیع در عین معین چه ویژگی دارد. درصورتی‌که سؤالی پیرامون خرید و فروش عین معین دارید می‌توانید از کارشناسان ما بپرسید.
منظور از معلوم و معین‌بودن مبیع چیست؟
به‌طورکلی، مورد معامله یا مبیع، همان چیزی است که در توافق میان دو طرف، مورد دادوستد یا خریدوفروش قرار گرفته است و چیزی در ازای آن، شده است که اعم است از مبیع و ثمن معامله.
مثلاً در عقد بیع، هم ملک فروخته شده (مبیع) و هم بهای پرداخت شده در قبال آن (ثمن)، هر دو باید معلوم و معین باشند.
معلوم بودن مورد معامله، یعنی علم داشتن راجع به مبیع یا ثمن. درصورتی‌که طرفین عقد و قرارداد، نسبت به مورد معامله اعم از مبیع و ثمن، آگاه باشند و از مشخصات دقیق آن اطلاع داشته باشند، مورد معامله معلوم است. مثل‌اینکه طرفین یک باب منزل مسکونی با فلان مشخصات را خریدوفروش کنند و از مشخصات آن به‌صورت کلی، آگاه باشند.
معین‌بودن مورد معامله، زمانی رخ می‌دهد که ما به‌ازای خارجی مورد معامله، در عالم واقعیت، برای طرفین، قابل‌تشخیص باشد و طرفین، دقیقاً بدانند که کدام خانه قرار است مورد معامله باشد. مثلاً خانه‌ای در فلان شهر، خیابان و پلاک خاص، موضوع معامله طرفین باشد.
نحوه معلوم و معین کردن مورد معامله
طبق قانون، مورد معامله یا همان مال، می‌تواند به سه شکل عین معین مثل (این کیسه برنج)، کلی فی الذمه (صد کیلو برنج طارم) و کلی در معین (صد کیلو برنج از این یک‌صد تن برنج طارم) مورد توافق قرار گیرد.
بر اساس قانون مدنی، مورد معامله باید سه ویژگی داشته باشد معلوم گردد شامل معلوم کردن مقدار و جنس و وصف مورد معامله است. طرفین قادرند از طریق نشان‌دادن مورد معامله، مشخصات مورد معامله را معلوم کنند. مثلاً فروشنده یک‌مشت برنج به خریدار نشان دهد.
در مورد معین‌بودن مورد معامله، لازم به ذکر است که رفع ابهام و معین کردن مورد معامله، مختص اموال معین است. اموال کلی در معین و یا کلی فی الذمه، نوعی مردد بودن دارند؛ بنابراین معلوم کردن جنس و وصف و مقدار آنها کافی است. اما اموالی که عین معین هستند را الزاماً باید علاوه بر جنس و وصف و مقدار، مصداق آن هم مشخص شود.
آثار معلوم و معین نبودن بودن مورد معامله
بر اساس ماده ۱۹۰ قانون مدنی، معلوم و معین‌بودن مورد معامله، یکی از شرایط اساسی صحت معاملات است. همچنین، معلوم و معین نبودن مورد معامله، در فقه، منجر به ایجاد معامله غرری می‌شود که یکی از موارد بطلان معامله است.
اصلی‌ترین آثار معلوم و معین نبودن مورد معامله، بطلان معامله است. بطلان معامله یعنی از اول، اصلاً قرارداد یا عقدی میان طرفین منعقد نگردیده است؛ لذا قرارداد به‌هیچ‌وجه قابل‌استناد نیست.
مبیع باید معلوم و معین باشد؛ یعنی چه
بر اساس قانون مدنی، بیع، قراردادی است که به‌موجب آن، عین مالی در ازای عوض معلوم، به تملک دیگری در می‌آید. یکی از مهم‌ترین شرایطی که در قانون برای انعقاد عقد بیع در نظر گرفته است این است که ثمن و مبیع باید معلوم و معین شوند.
هر کالایی که در عقد بیع به تملک دیگری در می‌آید، مبیع است که در مقابل ثمن یا بهای معامله قرار دارد. مبیع، می‌تواند به‌صورت عین معین، کلی و یا کلی در معین باشد. مبیع، همچون ثمن باید معلوم و معین شود.
معلوم بودن مبیع یعنی مشخصات و اوصاف اصلی و اساسی آن، به‌دقت تعیین و در قرارداد ذکر شود که این اوصاف، شامل جنس و وصف و مقدار است. اما درصورتی‌که مبیع، عین معین باشد، علاوه بر مشخص‌کردن اوصاف مذکور، می‌بایست معین نیز شود؛ یعنی مردد بین چند مبیع نباشد. مثلاً، فروشنده نمی‌تواند بگوید یکی از چند واحد آپارتمانم را به تو می‌فروشتم؛ چون مبیع میان چند مورد، مردد است و در چنین حالتی معامله باطل است.
تعیین موضوع قرارداد در عقد بیع دارای پیچیدگی حقوقی بسیاری است تا جایی که عدم تعیین صحیح موضوع قرارداد منجر به بطلان قرارداد شده و ضرر جبران‌ناپذیری به طرفین قرارداد وارد می‌کند؛ بنابراین توصیه می‌کنیم پیش از عقد قرارداد با یک وکیل قرارداد مشورت کنید.
وکلای مؤسسه حقوقی دادنیک آماده پاسخگویی به مسائل حقوقی و تنظیم قراردادهای شما مخاطبان عزیز هستند.
جمع‌بندی
هر معامله‌ای، جهت صحت باید شرایط خاصی را رعایت کند. یکی از شرایط اساسی صحت معاملات، این است که مورد معامله، معلوم و معین گردد.
در غیر این صورت، معامله صحیح نیست باتوجه‌به اینکه معلوم و معین‌بودن مورد معامله، از شرایط اساسی تنظیم قراردادها است، طرفین باید با اطلاع از آن، عقد خود را منعقد کنند؛ در غیر این صورت به دلیل بطلان قرارداد دچار ضرر می‌شوند.
مؤسسه حقوقی دادنیک با وکلای خود آماده پشتیبانی از شما مخاطبان عزیز پیرامون مسائل حقوقی ناشی از بیع عین معین است.
سؤالات متداول
عین معین چیست؟
عین معین مالی است که در عالم خارج، جدای از سایر اموال با ضمیر اشاره قابل‌تعیین و تشخیص باشد. مانند: این خانه.
مجهول بودن مبیع چه اثری در عقد بیع دارد؟
مجهول بودن مورد معامله به معنی عدم وجود دو ویژگی معلوم و معین‌بودن است که در بیع عین معین منجر به بطلان معامله می‌گردد.
این مطلب توسط تیم تحریریه دادنیک گردآوری و منتشر شده است.
تیم تحریریه دادنیک روزانه و در جهت افزایش اطلاعات کاربران سایت، مطالب متعددی در زمینه‌های مختلف منتشر می‌نماید.
برای مشاوره با وکیل متخصص می‌توانید با کارشناسان دادنیک در ارتباط باشید.
