تفاوت ادعای جعل سند و انکار و تردید

طبق قانون آیین دادرسی مدنی، دفاع شکلی در برابر اسنادی که در دادگاه ارائه می‌گردند به سه روش انکار، تردید و ادعای جعل ممکن است که از میان این روش‌ها، انکار و تردید خاص اسناد عادی و نسبت به اسناد رسمی ادعای جعل می‌گردد. اما علاوه بر تفاوت در نوع سندی که مورد انکار و تردید یا جعل قرار می‌گیرد، انکار و تردید با جعل تفاوت‌های دیگری هم دارند که اطلاع از آنها در خصوص انتخاب عنوان مناسب برای اعتراض به سند دارای اهمیت است.

بنابراین، در این مقاله از دادنیک به بررسی تفاوت ادعای جعل سند و انکار و تردید می‌پردازیم. درصورتی‌که در این زمینه نیازمند دریافت مشاوره حقوقی هستید با ما در ارتباط باشید.

بررسی ادعای جعل سند و انکار و تردید

زمانی که یکی از طرفین دعوا برای اثبات ادعای خود در دادگاه یک سند عادی یا سندی غیررسمی را ابراز می‌کند، شخصی که سند به ضرر او است، قادر است انتساب سند ارائه شده به خود را انکار کند. در واقع، شخص تعلق دست خط سند عادی، مهر یا امضای آن سند به خود را قبول نمی‌کند.

تردید در اسناد عادی یعنی شخصی که سندی علیه او مورد استناد واقع شده است، انتساب دست خط، مهر یا امضای آن به منتسب الیه را رد نماید؛ اما چون به‌طورقطع از این امر آگاه نیست، ادعای تردید خواهد کرد.

ادعای جعل یعنی فرد مدعی شود، سند ارائه شده، ساختگی است یا در آن، محوشدگی، خراشیدگی، خط‌خوردگی و غیره موجود است.

تفاوت‌های اظهار تردید و انکار و ادعای جعل

اظهار تردید و انکار و ادعای جعل دارای تفاوت‌هایی هستند. موارد زیر از جمله تفاوت‌های این اقسام دفاع شکلی در برابر اسناد در دادگاه هستند:

نوع سند

اولین تفاوت ادعای جعل با انکار و تردید این است که ادعای جعل مادی می‌تواند نسبت به اسناد رسمی یا غیررسمی صورت گیرد؛ درحالی‌که انکار و تردید نسبت به اسناد رسمی و اسناد عادی که اعتبار سند رسمی دارند امکان‌پذیر نیست و اعتراض به اصالت این دو دسته از اسناد صرفاً از طریق ادعای جعل ممکن خواهد بود.

تکلیف اثبات

از آنجایی که انکار و تردید چون  اظهار  در نظر گرفته می‌شود لازم نیست از سوی اظهارکننده ثابت گردد؛ بلکه صرف انکار یا تردید، تکلیف اثبات اصالت سند بر عهده ابرازکننده آن قرار داده می‌شود. درحالی‌که ادعای جعل چون  ادعا  است، باید با دلیل اثبات گردد.

ارائه دلیل جعلی بودن

ادعای جعلیت بر اساس ماده ۲۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی باید با ذکر دلایل جعلیت صورت گیرد؛ بنابراین، هرگاه طرفی که سند علیه او ارائه شده است به ادعای جعل اکتفا کند، بدون اینکه دلیلی برای اثبات جعلی بودن سند فراهم کند، دادگاه به ادعای جعل اهمیتی نمی‌دهد.

البته بر اساس این ماده اگر دلیل جعلی بودن سند پس از موعد مقرر و پیش از صدور رأی فراهم شود، به ادعای جعل که در زمان لازم طرح شده است، باتوجه‌به دلایل مزبور رسیدگی می‌شود.

تکلیف تسلیم اصل سند در مهلت مقرر

در صورت اظهار انکار و تردید، اصل سند عادی باید در همان جلسه به دادگاه ارائه گردند. اما ادعای جعل چنین نخواهد بود؛ زیرا بر اساس ماده ۲۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی ادعای جعلیت و دلایل آن به دستور دادگاه به‌طرف مقابل ابلاغ خواهد شد و درصورتی‌که طرف به استفاده از سند باقی باشد، باید ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ، اصل سند موضوع ادعای جعل را به دفتر دادگاه ارائه کند.

امکان شکایت و رسیدگی کیفری

ادعای جعل سند ادعای وقوع جرم است و تحت شرایطی می‌تواند موجب رسیدگی کیفری گردد؛ درحالی‌که انکار و تردید اگر چه باتوجه‌به شیوه طرح آنها می‌تواند دلالت بر ادعای وقوع جرم شود، اما تحت عناوین مزبور مجرمانه نیستند، حتی اگر اصالت سند اثبات نگردد، ابرازکننده قابل‌تعقیب کیفری نیست.

تعیین تکلیف سند جعلی

بر اساس ماده ۲۲۱ قانون آیین دادرسی مدنی، دادگاه باید ضمن صدور حکم نسبت به ماهیت دعوا نسبت به سندی که در مورد آن ادعای جعل گردیده، تعیین تکلیف کند.

ممنوعیت دادن رونوشت یا روگرفت سند

بر اساس ماده ۲۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی، کارمندان دادگاه مجاز نخواهند بود تصویر یا رونوشت اسناد و مدارکی را که نسبت به آنها ادعای جعلیت شده، مادام که به‌موجب حکم قطعی نسبت به آنها تعیین تکلیف نشود، به اشخاص تسلیم کنند؛ مگر با اجازه دادگاه که در این صورت نیز باید در حاشیه آن تصریح گردد که نسبت به این سند ادعای جعلیت گردیده است.

این ممنوعیت تنها شامل اسناد مورد ادعای جعل اعم از اسناد عادی، اسناد رسمی و اسناد عادی در حکم سند رسمی را است و شامل اسنادی که مورد انکار و تردید قرار گرفته‌اند نمی‌گردد. البته صرف ادعای جعل نسبت به سند و حتی با طرح شکایت کیفری جعل، آن سند از اعتبار نمی‌اندازد.

جمع‌بندی

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، دفاع شکلی در برابر اسناد در دادگاه‌ها به‌صورت انکار، تردید و جعل قابل‌انجام است. اظهار ادعای انکار و تردید خاص اسناد عادی و برای اسناد رسمی ادعای جعل هم در کنار اظهار تردید و انکار ممکن است.

وکلای مؤسسه حقوقی دادنیک آماده‌اند تا شما مخاطبان عزیز را پیرامون چالش‌ها و مسائل حقوقی پیرامون ادعای جعل و اظهار تردید و انکار راهنمایی و پشتیبانی کنند.

سؤالات متداول