تغییر نام چگونه و با چه مراحلی امکان‌پذیر است؟ بعضی افراد با نامی که والدینشان برایشان انتخاب کرده‌اند احساس راحتی نمی‌کنند و نمی‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند؛ به همین دلیل، تصمیم می‌گیرند آن را در شناسنامه تغییر دهند.
با این حال، روند تغییر اسم در ایران چندان ساده نیست. اگر ثبت‌احوال با درخواست فرد موافقت نکند، او می‌تواند از طریق مراجع قضایی پیگیر ماجرا شود. در مجموع، بدون داشتن دلایل منطقی و قابل‌قبول، امکان تغییر نام کوچک در شناسنامه وجود ندارد. در این مطلب به مراحل عوض کردن اسم و مشکلات بعد از تغییر نام می‌پردازیم.
روش‌های تغییر نام
به طور کلی تغییر دادن اسم از دو طریق امکان‌پذیر است که هر کدام شرایط و مراحل خاص خود را دارند:
1. تغییر از طریق اداره ثبت احوال
برخی نام‌ها که با قوانین و مقررات ثبت احوال همخوانی دارند، می‌توانند به‌سادگی و به صورت مستقیم در اداره ثبت احوال تغییر کنند. در این حالت، فرد تنها با مراجعه به اداره ثبت احوال مربوط به محل صدور شناسنامه یا محل سکونت خود و ارائه مدارک شناسایی، درخواست تغییر اسم می‌دهد.
اگر نام انتخابی شرایط قانونی را داشته باشد، بدون نیاز به حضور در دادگاه و گذراندن مراحل قضایی، نام جدید در شناسنامه ثبت می‌شود. این روش معمولا برای تغییر اسم‌هایی است که از نظر قانونی مشکلی ایجاد نمی‌کنند و قابل قبول اداره ثبت احوال هستند. در موارد خاص مانند تغییر نام خانوادگی فرزند بعد از طلاق، نیاز به مراجعه به دادگاه خانواده و دریافت حکم قضایی دارد.
2. تغییر از طریق دادگاه
در صورتی که نامی که قصد تغییر آن را دارید با ضوابط ثبت احوال مغایرت داشته باشد، یا اداره ثبت احوال درخواست شما را به دلایلی رد کند، امکان تغییر نام از طریق مراجعه به مراجع قضایی فراهم می‌شود. در این روش، فرد باید با تهیه مدارک لازم و تنظیم دادخواست، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند و درخواست خود را ثبت نماید.
سپس پرونده به دادگاه ارجاع شده و در جلسات رسیدگی، قاضی با توجه به مستندات، شهادت شاهدان و دلایل ارائه شده، درباره تغییر نام تصمیم‌گیری می‌کند. در این مسیر ممکن است حضور شاهدان و ارائه دلایل کافی برای قانع کردن قاضی ضروری باشد.
مراحل تغییر اسم در شناسنامه
شورای عالی ثبت‌احوال این اختیار را به ادارات ثبت احوال داده است که دستورالعمل مشخصی برای تغییر نام و نام خانوادگی تدوین کنند. پس از طی مراحل قانونی و در صورت موافقت، نام جدید در شناسنامه فرد ثبت و جایگزین نام قبلی می‌شود.
برای شروع این فرایند، متقاضی باید با در دست داشتن مدارک لازم مانند شناسنامه، کارت ملی و فیش واریزی هزینه‌های مربوط، به اداره ثبت‌احوال محل سکونت خود مراجعه کند. اگر مسئولان ثبت‌احوال پس از بررسی، درخواست فرد را موجه و قانونی تشخیص دهند، مراحل تغییر اسم انجام شده و شناسنامه جدید صادر خواهد شد. اما در صورتی که این درخواست رد شود، متقاضی می‌تواند از طریق مراجع قضایی پیگیر ماجرا باشد.
در چنین شرایطی، مشورت با یک وکیل تغییر نام می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. یک وکیل آشنا به قوانین ثبت احوال می‌تواند راهکارهای قانونی را بررسی کرده و پرونده را از طریق دادگاه پیگیری کند. اگر اداره ثبت احوال بدون دلیل موجه با درخواست شما مخالفت کند، امکان طرح شکایت و رسیدگی قضایی وجود دارد.
چه کسانی واجد شرایط تغییر نام در شناسنامه هستند؟
تغییر اسم در شناسنامه تنها در صورتی امکان‌پذیر است که فرد دلایل موجه و قانونی برای آن داشته باشد. طبق مقررات ثبت‌احوال، افراد در شرایط زیر می‌توانند برای تغییر نام اقدام کنند:
- افرادی که نام فعلی‌شان با قوانین اسلامی مطابقت ندارد.
- کسانی که نام آنها ترکیبی ناهماهنگ یا ناموزون دارد (مانند «نازنین زهرا»).
- اشخاصی که نامشان حاوی عباراتی توهین‌آمیز به مقدسات است؛ مانند «عبدالعزی» (عزی از نام بت‌های پیش از اسلام).
- نام‌هایی که برگرفته از القاب رسمی، لشکری یا کشوری هستند، مانند «سرتیپ»، «دکتر»، «شهردار» و…
- افرادی که نام آنها جنبه تحقیرآمیز دارد یا موجب تمسخر دیگران می‌شود.
- کسانی که نامشان با جنسیت آنها مطابقت ندارد.
- افرادی که دارای نام‌های زننده، رکیک یا مستهجن هستند.
- نام‌هایی که شامل حروف یا واژه‌های زائد و بی‌معنا هستند.
- اشخاصی که نام آنها به‌صورت اشتباه نگارشی یا املایی در شناسنامه ثبت شده است.
- در مواردی که نام فرد با نام یکی از اعضای خانواده (والدین یا خواهر و برادر) یکسان باشد و موجب سردرگمی شود.
- کسانی که دارای اسامی مشابه با ایام هفته هستند (مانند «جمعه» یا «شنبه»).
- افرادی که دارای نام‌های عربی هستند که معادل فارسی آنها قابل ثبت است (مانند تغییر «اسحق» به «اسحاق»).
- کسانی که به‌تازگی به دین اسلام روی آورده‌اند و می‌خواهند نامی اسلامی برای خود انتخاب کنند.
- افرادی که تغییر جنسیت داده‌اند و قصد دارند نام جدیدی متناسب با هویت تازه خود برگزینند.
◀️در همه این موارد، فرد باید مستندات و دلایل کافی برای اثبات ضرورت تغییر نام ارائه دهد تا ثبت‌احوال یا دادگاه با درخواست وی موافقت کنند.
شرایط تغییر نام در شناسنامه
کسانی که می‌خواهند نامشان را در شناسنامه تغییر دهند؛ باید شرایطی که ثبت احوال برای اسم آنها در نظر گرفته‌است را بدانند:
- متقاضی باید 18 سال یا بیشتر داشته باشد.
- درصورتی که متقاضی کمتر از 18 سال سن دارد؛ لازم است حکم رشد ارائه دهد.
- همچنین برای افرادی که کمتر از 18 سال دارند؛ پدر یا جد پدری می‌تواند درخواست تغییر اسم بدهد.
- انتخاب القاب زننده و نام‌هایی که با مقدسات اسلامی تطابق ندارد؛ پذیرفته نمی‌شود.
- ذکر سیادت برای افرادی که سیادت در شناسنامه پدری و اجدادی آنها ثبت شده‌است؛ قابل حذف نیست.
مشکلات بعد از تغییر نام
مشکلات بعد از تغییر نام می‌تواند در جنبه‌های مختلف زندگی رخ دهد و بسته به شرایط فرد متفاوت باشد. این مشکلات معمولا شامل موارد زیر هستند:
- تغییر نام نیازمند به‌روزرسانی مدارک شناسایی و اسناد رسمی است که ممکن است زمان‌بر و پیچیده باشد و اگر درست انجام نشود، مشکلات قانونی و مالی به وجود بیاید.
- دوستان و خانواده ممکن است با نام جدید کنار نیایند و فرد احساس سردرگمی یا از دست دادن هویت کند. همچنین باید بارها دلیل تغییر اسم را توضیح دهد که خسته‌کننده است.
- اگر نام قبلی شناخته شده باشد، تغییر آن ممکن است باعث از دست رفتن اعتبار و سردرگمی در محیط کار شود و سوابق کاری هم دچار مشکل شود.
- به‌روزرسانی حساب‌های بانکی و کارت‌های اعتباری ممکن است باعث تأخیر در تراکنش‌ها و محدودیت در دسترسی به خدمات مالی شود.
- نام جدید باید در ایمیل‌ها، شبکه‌های اجتماعی و حساب‌های آنلاین ثبت شود که ممکن است باعث مشکل دسترسی یا سردرگمی شود.
مدارک مورد نیاز برای تغییر اسم در شناسنامه
برای ثبت درخواست تغییر اسم در شناسنامه به این مدارک نیاز دارید:
- اصل شناسنامه به همراه کپی از تمام صفحات
- اصل و تصویر شناسنامه پدر، جد پدری یا قیم برای متقاضیان کمتر از 18 سال
- استشهاد محلی در صورت لزوم
- درخواست تکمیل شده تغییر نام
- فیش واریز هزینه تغییر اسم
- ارائه سند عدم سو پیشینه برای متقاضیان بیشتر از 18 سال
تغییر نام مذهبی در شناسنامه
معمولا افرادی که می‌خواهند نام مذهبی خودشان را تغییر دهند؛ با سختگیری بیشتری مواجه می‌شوند. چرا که بر اساس مسائل شرعی، اداره ثبت احوال و مراجع قضایی هم با تغییر نام مذهبی موافق نیستند. معمولا در مواردی با نام مذهبی موافقت می‌شود که نام دوم هم مذهبی بوده و فراوانی بیشتری نسبت به نام اول داشته باشد.
مثلا کسی که نام او کاظم یا تقی است؛ می‌تواند نامش را به محمد یا علی تغییر دهد. اگر نام مورد نظر شما مذهبی نباشد؛ حضور یا راهنمایی وکیل پایه یک دادگستری می‌تواند به شما کمک کند تا تمام راهکارهای موجود را بررسی کرده و یک مسیر قانونی برای خواسته خود پیدا کنید.
هزینه تغییر اسم در شناسنامه
تغییر اسم در شناسنامه یکی از دعاوی غیرمالی محسوب می‌شود، اما با این وجود، مستلزم پرداخت برخی هزینه‌ها است. این هزینه‌ها شامل مواردی مانند تعرفه‌های ثبت درخواست در اداره ثبت‌احوال، هزینه دادرسی در صورت مراجعه به دادگاه، حق‌الزحمه وکیل (در صورت استفاده از خدمات حقوقی) و نیز هزینه صدور شناسنامه جدید می‌شود.
مبلغ این هزینه‌ها ثابت نیست و هر ساله بر اساس قوانین و تعرفه‌های اعلام‌شده توسط مراجع ذی‌ربط (مانند سازمان ثبت‌احوال یا قوه قضائیه) دچار تغییر می‌شود. توصیه می‌شود برای اطلاع از هزینه دقیق، با کارشناسان یا وکلای متخصص مشورت کنید.
فرم تغییر اسم در شناسنامه
در صورتی که قصد دارید برای تغییر نام به دادگاه مراجعه کنید، لازم است فرم یا دادخواستی تنظیم نمایید که در آن دلایل تغییر اسم و اطلاعات هویتی شما ذکر شده باشد. نمونه‌ای از متن این درخواست به شرح زیر است:
ریاست محترم مجتمع قضائی ……………
با سلام و احترام
اینجانب ……… فرزند ……… دارای شناسنامه شماره ………صادره از …………… متولد ……………، به استحضار می‌رسانم:
با وجود اینکه از زمان تولد تاکنون در میان خانواده، بستگان و آشنایان با نام …………… شناخته می‌شوم و شهرت دارم، اما در شناسنامه‌ام نام …………… ثبت شده است. این دوگانگی در نام باعث بروز مشکلات متعدد در زندگی روزمره و امور اداری و اجتماعی شده است.
نظر به اینکه شهرت بنده طبق اظهارات و شهادت آقایان ……………، ……………، …………… و …………… به نام …………… بوده و نام پیشنهادی از لحاظ معنا و کاربرد اجتماعی، دارای بار مثبت‌تری نسبت به نام فعلی است؛ با استناد به ماده ۹۹۵ قانون مدنی و ماده ۲۰ قانون ثبت احوال، بدین‌وسیله تقاضای صدور حکم تغییر نام کوچک از «……………» به «……………» را دارم.
با احترام
امضاء و تاریخ
جمع‌بندی
اسم هر فرد اهمیت زیادی دارد و تغییر نام حق همیشگی اوست، اما در ایران قواعد عرفی و اسلامی در این زمینه رعایت می‌شود تا نام انتخابی معقول باشد. برای تغییر اسم ابتدا باید به اداره ثبت احوال مراجعه کنید و در صورت رد درخواست، می‌توانید به دادگاه مراجعه کنید. برای این کار حداقل ۱۸ سال سن، شناسنامه، مدارک هویتی، فیش واریز هزینه و استشهاد محلی لازم است. در تمام مراحل، می‌توانید از مشاوره وکلای متخصص ما در دادنیک بهره‌مند شوید.
سوالات متداول تغییر نام
تغییر نام در شناسنامه چه زمانی امکان‌پذیر است؟
تغییر نام زمانی امکان‌پذیر است که فرد دلایل منطقی، قانونی و موجه برای تغییر داشته باشد. همچنین نام جدید باید با قوانین ثبت احوال و مقررات اسلامی مطابقت داشته باشد.
برای تغییر نام ابتدا باید به کجا مراجعه کرد؟
ابتدا باید به اداره ثبت احوال محل سکونت یا محل صدور شناسنامه مراجعه کنید و درخواست خود را ارائه دهید. اگر درخواست رد شود، می‌توانید به مراجع قضایی مراجعه کنید.
چه مدارکی برای تغییر اسم لازم است؟
اصل شناسنامه، کارت ملی، فیش واریز هزینه، استشهاد محلی (در صورت نیاز)، و برای افراد زیر ۱۸ سال، شناسنامه پدر یا قیم و حکم رشد لازم است.
چه کسانی حق تغییر نام دارند؟
افرادی که نامشان با قوانین اسلامی مطابقت ندارد، نام زننده یا توهین‌آمیز دارند، نامشان با جنسیت آنها سازگار نیست، یا دلایل دیگری مانند تغییر جنسیت، تغییر دین یا مشکلات نگارشی دارند.
این مطلب توسط تیم تحریریه دادنیک گردآوری و منتشر شده است.
تیم تحریریه دادنیک روزانه و در جهت افزایش اطلاعات کاربران سایت، مطالب متعددی در زمینه‌های مختلف منتشر می‌نماید.
برای مشاوره با وکیل متخصص می‌توانید با کارشناسان دادنیک در ارتباط باشید.
استشهاد محلی توی مراحل تغییر نام یعنی چی؟ شاهد باید داشت؟
درود
به این معنی که چند نفر شهادت بدهند که با این نام جدید شناخته می شود.
سلام شما کار تغییر نام رو با چه هزینه ای انجام میدین؟ اسمم معصومه است میخوام بذارم مهشید
درود
برای اطلاع از هزینه های تغییر نام با کارشناسان حقوقی ما در ارتباط باشید.
برای تغییر نام مذهبی هیچ راه حلی وجود نداره؟
درود
در صورتی که وکیل داشته باشید میتوان تغییر داد
اگر به وکیل تغییر نام نیاز دارید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.