ابطال وکالت بلاعزل

وکالت بلاعزل، نوعی وکالت است که موکل در آن حق عزل وکیل را از خود سلب کرده است. با این‌حال، حتی در چنین مواردی، قانونگذار امکان ابطال وکالت را در شرایط خاص پیش‌بینی کرده است. یکی از این راه‌ها، مراجعه به دادگاه و طرح دعوای ابطال وکالت است.

برای این منظور، موکل باید لایحه‌ای تنظیم کند که در آن دلایل خود را برای ابطال وکالت ذکر نماید. اما سوالی که پیش می‌آید این است که لایحه ابطال وکالت بلاعزل باید چگونه باشد؟

این لایحه باید به‌صورت دقیق و با ذکر مستندات قانونی تنظیم شود تا دادگاه بتواند به‌درستی به موضوع رسیدگی کند. به‌طور کلی، وکالت یک قرارداد است که بر اساس توافق طرفین منعقد می‌شود و هدف از آن، دادن اختیاراتی از سوی موکل به وکیل است.

اما در صورتی‌که شرایطی نظیر سوء استفاده وکیل، تخلف از وظایف وکالتی یا تغییر شرایط موضوع وکالت به‌گونه‌ای باشد که ادامه وکالت به ضرر موکل شود، دادگاه می‌تواند حکم به ابطال وکالت بدهد.

در ادامه به بررسی این موضوع که چه زمانی ابطال وکالت بلاعزل امکان‌پذیر است، می‌پردازیم.

جنون و اختیار وکیل در لایحه ابطال وکالت بلاعزل

در وکالت‌نامه بلاعزل، موکل حق عزل وکیل را از خود سلب کرده و اختیار قطع همکاری با وکیل را از دست می‌دهد. این بدان معناست که به‌جز مواردی خاص هم‌چون فوت یا جنون طرفین، موکل نمی‌تواند به‌سادگی و هر زمان که اراده کرد، این رابطه حقوقی را پایان دهد. در واقع، با تنظیم وکالت‌نامه بلاعزل، موکل تعهد می‌کند که تا پایان انجام کار وکالت، به وکیل اختیار کامل دهد و حق عزل وی را نداشته باشد.

اگر وکیلی که به او وکالت بلاعزل داده شده است، دچار جنون شود، موکل می‌تواند با طرح دعوای ابطال وکالت در دادگاه، خواستار ابطال وکالتنامه باشد. برای این منظور، موکل باید لایحه‌ای تنظیم کرده و به‌همراه مدارک لازم به دادگاه تقدیم کند.

با این‌حال، اگرچه جنون وکیل به‌طور معمول موجب فسخ شدن وکالت می‌شود، ممکن است شرایطی پیش آید که وکیل از پذیرش این موضوع خودداری کند یا مسائلی دیگری مطرح شود که نیازمند بررسی دقیق‌تر حقوقی هستند.

در وکالت بلاعزل، اگر موکل در هنگام تنظیم وکالتنامه به صراحت اعلام کرده باشد که حق انجام آن کار را از خود سلب می‌کند، دیگر نمی‌تواند خود شخصاً آن کار را انجام دهد.

اما اگر چنین شرطی در وکالتنامه وجود نداشته باشد و موکل همچنان حق انجام آن کار را برای خود محفوظ نگه داشته باشد، در صورتی‌که خود موکل اقدام به انجام آن کار کند، در واقع به‌نوعی به وکالت پایان داده و عقد وکالت منتفی می‌شود.

در مثالی ساده، اگر فردی به وکیلی وکالت دهد تا زمینی را از طرف او به فروش برساند و بعداً خودش تصمیم بگیرد که زمین را بفروشد، در صورتی‌که در قرارداد وکالت چنین حقی را از خود سلب نکرده باشد، می‌تواند این‌کار را انجام دهد. با این عمل، وکالت به پایان می‌رسد، چرا که فروش زمین توسط خود مالک، به‌معنای انصراف از استفاده از خدمات وکیل است.

مفهوم‌شناسی؛ وکالت بلاعزل چیست و ابطال آن به چه معنا است؟

عقد وکالت، قراردادی است که به‌موجب آن موکل، انجام امری را به وکیل واگذار می‌کند. این قرارداد به‌طور معمول قابل فسخ است و موکل می‌تواند هر زمان که بخواهد، وکیل را عزل کند. اما در برخی موارد، موکل با اعطای وکالت بلاعزل به وکیل، این حق را از خود سلب می‌کند و در واقع، وکالت را پایدار می‌سازد.

با این وجود، حتی وکالت بلاعزل نیز با فوت یا جنون طرفین یا در صورت بروز برخی شرایط خاص، قابل ابطال است. از آنجا که وکالت بلاعزل ممکن است منجر به بروز مشکلاتی برای موکل شود، قانونگذار امکان ابطال آن را پیش‌بینی کرده است. به‌همین منظور، موکل می‌تواند با تنظیم لایحه‌ای و ارائه دلایل قانونی، از دادگاه درخواست ابطال وکالتنامه بلاعزل را نماید.

انواع وکالت بلاعزل در لایحه ابطال وکالت بلاعزل

در حوزه حقوقی، وکالت بلاعزل به دو دسته تقسیم می‌شود که هر یک ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه به بررسی مفصل این دو نوع وکالت خواهیم پرداخت و تفاوت‌ها و شباهت‌های آن‌ها را تشریح خواهیم کرد.

وکالت بلاعزل خاص

در وکالت خاص، موکل به وکیل خود اختیارات محدودی را در امور مشخصی می‌دهد. به‌عبارت دیگر، وکیل صرفاً در چارچوب وظایف تعیین‌شده می‌تواند اقدام کند و از انجام هرگونه اقدامی خارج از این حدود منع شده است. نکته قابل توجه در این نوع وکالت، شرط بلاعزل بودن آن است که به‌موجب آن، موکل حق عزل وکیل را از خود سلب می‌کند.

برای مثال، زمانی‌که فردی به وکیل خود وکالت بلاعزل جهت فروش یک باغ می‌دهد، وکیل تنها می‌تواند در همین محدوده عمل کند و موکل نیز نمی‌تواند او را از این وظیفه معاف کند. با این‌حال، این وکالت در صورت بروز برخی شرایط خاص نظیر فوت یکی از طرفین یا ابتلای وکیل به جنون یا سفاهت، قابل ابطال خواهد بود. در چنین مواردی، موکل می‌تواند با طرح دعوی در دادگاه و ارائه دلایل کافی، درخواست ابطال وکالتنامه را مطرح نماید.

وکالت بلاعزل تام

وکالت بلاعزل تام، نوعی وکالت گسترده است که به وکیل اجازه می‌دهد تا در تمامی امور شخصی و کاری موکل تصمیم‌گیری و اقدام کند. این نوع وکالت، به‌ویژه برای افرادی‌که به‌دلیل مشغله کاری زیاد یا مسافرت‌های طولانی، امکان رسیدگی به امور خود را ندارند، مفید است.

اما درعین‌حال، به‌دلیل گستردگی اختیارات وکیل، می‌تواند خطراتی را نیز به‌همراه داشته باشد. تصور کنید فردی به وکیل خود وکالت تام بدهد تا به کلیه امور مربوط به یک کارخانه بزرگ و همچنین، امور شخصی نظیر طلاق یا حضانت فرزندان رسیدگی کند.

در چنین شرایطی، اگر وکیل مرتکب اشتباهی شود یا به سفاهت دچار شود، عواقب آن می‌تواند بسیار جدی باشد. اگرچه قانون امکان ابطال وکالت بلاعزل را در شرایط خاص پیش‌بینی کرده است، اما توصیه می‌شود از اعطای چنین وکالتی به‌صورت گسترده خودداری شود و تنها برای امور جزئی و مشخص از آن استفاده نمایید. به‌عبارت دیگر، وکالت بلاعزل تام باید با احتیاط کامل و پس از بررسی دقیق شرایط صورت پذیرد.

در چه مواردی وکالت بلاعزل به وکیل اعطا می‌شود؟

موکل می‌تواند با اعطای وکالت بلاعزل به وکیل، اختیار انجام کلیه امور مورد نظر خود را به وی واگذار کند. بدین معنا که موکل حق عزل وکیل را از خود سلب کرده و وکیل تا زمانی که به وظایف خود عمل کند، می‌تواند به نمایندگی از موکل اقدام نماید. مواردی هم‌چون حضانت فرزند، وکالت در طلاق، امور مربوط به اموال و… از جمله رایج‌ترین مواردی هستند که وکالت بلاعزل برای آن‌ها صادر می‌شود.

وکالت در طلاق یکی از رایج‌ترین نمونه‌های وکالت بلاعزل است که در قرارداد ازدواج به‌منظور تضمین اجرای تعهدات زناشویی گنجانده می‌شود. زوجین با توافق یکدیگر و در چارچوب قوانین، می‌توانند شرایطی را در عقدنامه خود درج کنند که در صورت عدم رعایت آن‌ها، یکی از طرفین بتواند با استفاده از حق وکالتی که به دیگری داده است، به ازدواج خاتمه دهد.

برای مثال، مرد می‌تواند به همسر خود وکالت دهد تا در صورت تعدد زوجات، بتواند از وی جدا شود. این نوع وکالت، به‌دلیل ماهیت خاص خود، با فوت یکی از زوجین از بین می‌رود و دیگر قابل اعمال نیست.

ذکر یک مثال برای لایحه ابطال وکالت بلاعزل

فرض کنید شخصی به برادرش که در بازار مسکن تبحر دارد، وکالت می‌دهد تا آپارتمانش را بفروشد. در این مثال، برادر وکیل محسوب می‌شود. حال اگر این وکالت‌نامه در یک دفتر اسناد رسمی ثبت شده باشد، صاحب آپارتمان برای لغو آن مجبور است به دادگاه مراجعه کرده و با تنظیم لایحه‌ای رسمی درخواست ابطال وکالت‌نامه را مطرح کند.

اما اگر این وکالت‌نامه به‌صورت عادی و بدون مراجعه به دفتر اسناد رسمی تنظیم شده باشد، صاحب آپارتمان می‌تواند به‌سادگی و بدون نیاز به طی مراحل دادرسی، وکالت برادرش را لغو کند.

در صورتی هم که وکیل شما یک وکیل دادگستری است و وکالت بلاعزلی به او داده‌اید، باز هم امکان عزل او وجود دارد. برای این‌کار، می‌توانید با تنظیم لایحه‌ای مشخص و تقدیم آن به دادگاه، درخواست ابطال وکالت خود را مطرح نمایید.

نمونه لایحه ابطال وکالت بلاعزل از نظر کاربرد

بسیاری از افراد به دلایل مختلفی از جمله اعتماد به دوستان یا آشنایان، وکالت بلاعزل برای انجام اموری نظیر خرید یا فروش اموال به آن‌ها می‌دهند. اما گاهی اوقات ممکن است این اعتماد سلب شود و فرد بخواهد وکالت اعطایی را لغو کند.

در این شرایط، معمولاً سه راهکار پیش روی فرد قرار دارد: اول اینکه وکیل می‌تواند با ارائه درخواست کتبی، از انجام وظیفه وکالتی انصراف دهد. دوم، موکل می‌تواند شخصاً امور مورد نظر را انجام دهد، چرا که اعطای وکالت به‌معنای سلب کلیه اختیارات از موکل نیست. در نهایت، موکل می‌تواند با طرح دعوی حقوقی در دادگاه، خواستار ابطال وکالتنامه شود.

اگر خودتان اقدام به انجام امری کنید که وکالت آن را به دیگری داده‌اید، عملاً به وکالت پایان می‌دهید؛ مگر آنکه هنگام تنظیم وکالت‌نامه، حق انجام آن کار را از خودتان سلب کرده باشید. روش دیگری که برای قطع وکالت بلاعزل وجود دارد، مراجعه به دادگاه و طرح دعوی ابطال وکالت است.

در این حالت، با ارائه دلایل کافی، دادگاه می‌تواند حکم به ابطال وکالت‌نامه بدهد. بنابراین، لایحه ابطال وکالت بلاعزل ابزاری است که در دسترس موکل قرار دارد تا در صورت تمایل به پایان دادن به وکالتی که قبلاً به‌صورت بلاعزل تنظیم شده است، از آن استفاده کند.

جمع بندی

در صورتی‌که قصد دارید با تنظیم لایحه، وکالتنامه خود را ابطال کرده و در روند رسیدگی به پرونده مداخله کنید، توصیه اکید می‌شود که از مشاوره وکیل پایه یک دادگستری بهره‌مند شوید. وکلای پایه یک با تسلط بر قوانین و رویه‌های قضایی، قادر هستند لایحه‌ای جامع تنظیم کنند که تمامی جوانب حقوقی پرونده شما را پوشش دهد. چرا که این امر شانس موفقیت شما در دادگاه را به‌طور قابل‌توجهی افزایش خواهد داد.

موسسه حقوقی دادنیک با بهره‌گیری از تیمی مجرب از وکلا، آماده ارائه خدمات مشاوره حقوقی و تنظیم انواع لایحه‌های حقوقی از جمله لایحه ابطال وکالتنامه است. شما می‌توانید با برقراری تماس با موسسه دادنیک، از مشاوره تخصصی بهره‌مند شوید.

سؤالات متداول