حجر چیست؟

حجر یک مفهوم حقوقی است که به معنی منع یا بازداشتن شخص از تصرف در اموال و انجام اعمال حقوقی خود است و محجور هم کسی می‌باشد که به دلایلی هم‌چون سن کم، جنون، سفاهت یا عدم رشد، از بخشی یا تمامی اهلیت تصرف خود محروم شده است.

در این مقاله به این موضوع که حجر چیست و محجور کیست خواهیم پرداخت و مطالبی را در رابطه با انواع حجر و شرایط آن بیان می‌کنیم.

حجر یعنی چه؟

در پاسخ به این سوال که حجر یعنی چه باید بگوییم که این واژه به معنای منع و بازداشتن کسی از کاری است و در اصطلاح حقوقی نیز عبارت است از منع شخص به حکم قانون از این‌که بتواند امور خود را به‌ طور مستقل و بدون دخالت فرد دیگری اداره کند، شخصاً اعمال حقوقی خود را انجام دهد و فاقد اهلیت استیفا باشد.

اهلیت توانایی قانونی شخص برای دارا شدن یا اجرای حق است و دو نوع کلی دارد که عبارتند از:

• اهلیت تملک یا تمتع: یعنی توانایی شخص برای دارا شدن در حقوق مدنی که این نوع از اهلیت با تولد شخص آغاز و با مرگ وی پایان می‌پذیرد.
• اهلیت تصرف یا استیفا: یعنی توانایی شخص برای اجرای حق و یا قبول تعهد که برای دارا بودن این نوع از اهلیت لازم است که وی بالغ بوده و از سلامت عقلی برخوردار باشد.

انواع حجر

حجر به دو نحو است:

• حجر عام: به این معنی است که شخص را از تصرف در تمام امور خود منع کنند. مثلاً فردی که صغیر و مجنون باشد به طور کلی می‌تواند از تصرف بر اموری که به وی مربوط است، منع شود.
• حجر خاص: به این معنی است که شخص را فقط از تصرف در بعضی از امور خود منع کنند. مثلاً فردی که نابالغ است فقط در مورد تصرفاتی که نشانه اسراف باشند، منع خواهد شد.

شرایط صدور حجر

حجر یک موضوع قضایی است که باید توسط دادگاه صادر شود. برای صدور حکم حجر لازم است که شرایط زیر محقق شوند که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است.

• وجود دلیل موجه برای حجر: می‌تواند شامل اثبات سن کم، جنون، سفاهت یا عدم رشد شخص باشد. این اثبات می‌تواند با توجه به شواهد مستند، شهادت شاهدان و یا نظر کارشناسان صورت گیرد.
• درخواست دادستان یا خویشاوندان: برای صدور حکم حجر لازم است که دادستان یا خویشاوندان شخص مورد نظر درخواست کنند. خویشاوندان شامل پدر، مادر، برادر، خواهر، پسر، دختر، شوهر، زن، پدربزرگ، مادربزرگ، نوه و عمو یا خاله هستند. در ضمن درخواست باید به صورت کتبی و با ذکر دلایل و شواهد ارایه شود.
• تعیین وکیل یا قیم: دادگاه باید بعد از دریافت درخواست حجر، یک وکیل یا قیم برای شخص محجور تعیین کند که از خویشاوندان شخص هستند و اگر چنین کسی نبود، از افراد صالح و مورد اعتماد انتخاب شود. وظیفه وکیل یا قیم این است که منافع شخص محجور را حفظ کند و در دادگاه به نمایندگی از او دفاع کند.
• تشکیل جلسه دادگاه: دادگاه باید با حضور دادستان، وکیل یا قیم، شخص محجور (مگر در موارد استثنایی) و شاهدان و کارشناسان لازم، جلسه رسیدگی به درخواست حجر را تشکیل دهد و باید با استماع به نظرات طرفین و بررسی شواهد و مستندات، حکم خود را صادر کند.

محجور کیست؟

در پاسخ به این سوال که محجور کیست باید بگوییم، به شخصی گفته می‌شود که فاقد توانایی‌های قانونی باشد. در عین حال طبق ماده 1027 قانون مدنی محجورین در سه دسته زیر طبقه‌بندی شده‌اند:

• صغیر: کسی که به سن بلوغ شرعی نرسیده باشد، صغیر است. در قانون مدنی به اشخاص زیر ۱۸ سال صغیر گفته می‌شود، اما به طور کلی سن بلوغ شرعی برای پسران ۱۵ سال و برای دختران ۹ سال تمام است.
• مجنون: کسی که قوه عقل و درک نداشته باشد.
• نابالغ: کسی که تصرفاتی را در امور خود، یکی پس از دیگری به عمل آورده که عقلایی نبوده و نشانگر اسراف باشد.

جمع بندی

حجر یک مفهوم حقوقی است که به منظور حفظ منافع اشخاصی که از توانایی قانونی خود محروم هستند، به کار می‌رود و باعث می‌شود که شخص محجور از تصرف در امور خود منع شده و امور او توسط یک وکیل یا قیم اداره شوند. حجر فقط با حکم دادگاه صادر می‌شود و شرایط و نتایج آن در قانون مدنی مشخص شده ‌است.

از این رو به شما همراهان عزیز پیشنهاد می‌کنیم که اگر نیاز به دریافت مشاوره بیشتر در رابطه با این موضوع دارید، از طریق شماره تماس درج شده در سایت دادنیک و یا پلتفرم‌هایی هم‌چون واتساپ یا تلگرام برای آن اقدام کنید.

سوالات متداول