جعاله دستمزدی است که در برابر انجام کاری به شخص دیگری پرداخت میگردد که سه رکن دارد؛ جاعل، عامل و دستمزد. جعاله به دو نوع جعاله خاص و جعاله عام قابلتقسیم است.
مقدار جعل در جعاله در لغت مزدی است در ازای انجامدادن کاری که به فردی پرداخت شود. هدف عامل از انجام کار درخواستی دریافت مزد است؛ بنابراین عامل باید بداند چه زمانی و چگونه میتواند اجرت کار انجام شده را اخذ کند.
در این مقاله از دادنیک به بررسی مقدار جعل در عقد جعاله، میپردازیم. درصورتیکه سؤالی پیرامون مقدار جعل در جعاله دارید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
جعاله چیست؟
جعاله در لغت به معنای دستمزد و اجرت است. در اصطلاح حقوقی جعاله عقدی که طی آن فردی در برابر دریافت اجرتی مشخص یا پاداشی باید کاری را انجام دهد. بر اساس ماده ۵۶۱ قانون مدنی جعاله یعنی پرداختکردن دستمزد یا اجرت در مقابل انجامدادن کار درخواست شده توسط فردی است.
فرض کنید شی با ارزشی گم میکنید سپس برای پیدا کردن آن آگهیای منتشر میکنی مبنی بر پرداخت مژدگانی به کسی که شی مورد نظر شما را بیابد و به شما تحویل دهد. در این حالت عقد جعاله منعقد میشود.
ارکان جعاله
عقد جعاله شامل سه رکن است:
- جاعل: کسی که درخواست انجام کاری را میکند.
- عامل: کسی که کار درخواستی را انجام میدهد.
- جعل: مبلغ پرداختی بابت کار انجام شده که دستمزد نیز نامیده میشود.
- مورد جعاله: به کار مورد درخواست مورد جعاله گفته میشود.

انواع جعاله
جعاله شامل دو نوع است:
- جعاله خاص: زمانی که عامل از یک شخص خاص و مشخص درخواست انجام کاری را برای او میکند جعاله خاص منعقد میشود.
- جعاله عام: زمانی که درخواست انجام کار به طور عمومی مطرح میشود جعاله عام منعقد میشود که در این صورت دستمزد به شی تعلق میگیرد که کار درخواستی را به طور کامل انجام دهد.
زمان دریافت دستمزد در عقد جعاله
عامل زمانی میتواند دستمزد را دریافت کند که کار درخواستی را به طور کامل انجام و به درخواستکننده کار تحویل داده باشد؛ بنابراین زمان دریافت دستمزد در عقد جعاله بعد از اتمام کار است.
برای مثال وقتی کسی اعلام میکند به یابنده کیف ۱۰۰ هزار تومان مژدگانی میدهد، منظور او این است که این مقدار مژدگانی زمانی قابلپرداخت است که کیف پیدا و به درخواستکننده کار، تحویل داده شود.
لازم به ذکر است که طبق مادهٔ ۵۶۶ قانون مدنی اگر در جعاله عمل دارای اجزای متعدد باشد و هر جز به طور مجزا موردنظر جاعل بوده باشد و جعاله فسخ شود، عامل به نسبت عملی که انجام داده است، مستحق دریافت اجرت خواهد بود حتی اگر فسخ توسط عامل انجام شده باشد.
نوع دستمزد در عقد جعاله
نوع دستمزد در عقد جعاله منوط به معلوم بودن اجرت، در واقع لازم نیست دستمزد کاملاً مشخص باشد؛ بنابراین اگر کسی ملزم شود که هر کس شی گمشدهٔ او را بیابد مقدار مشاع معینی از آن، مال او شود جعاله صحیح خواهد بود.
در عقد جعاله، درخواستکننده کار لازم نیست مشخص کند که مژدگانی او دقیقاً چه چیزی است.
درصورتیکه عاملها متعدد شوند و با کمک یکدیگر کار درخواستی را انجام دهند، هر کدام از آنها به نسبت مقدار عمل خود مستحق اجرت و دستمزد خواهد بود.
میزان دستمزد در عقد جعاله
مقدار جعل در جعاله به شرایطی وابسته است؛ زیرا قرارداد جعاله تعهدی جایز است و تا وقتی که عمل به اتمام نرسیده است هر یک از طرفین میتوانند آن را فسخ کنند، اگر فسخ قرارداد توسط جاعل در هنگام عمل انجام شود، باید اجرتالمثل عمل عامل را پرداخت کند.
باتوجهبه ماده ۵۶۳، میزان دستمزد در عقد جعاله میتواند مشخص یا نامشخص باشد. هر مقداری از جعل یا دستمزد در مقابل یک مقدار مشخصی از عمل انجام شده قرار میگیرد. در نتیجه هر مقداری از این کار که انجام گردد، عامل میتواند دستمزد یا اجرت خود را بابت کار انجام شده مطالبه کند.
مطابق ماده ۵۶۷ قانون مدنی، عامل (انجامدهندهٔ کار) زمانی قادر است که مقدار جعل را دریافت کند که مورد جعاله یا همان کاری که به او سپرده شده است را انجام دهد.
قانونگذار برای عملی که قابلتفکیک به مراحل مختلف است بهطوریکه مورد قصد جاعل باشد پیشبینی کرده است که عامل بتواند در صورت فسخ به میزان کار انجام شده مزد بگیرد؛ اما اگر عمل بسیط و ساده باشد عامل تنها با انجام کامل کار قادر به دریافت اجرت است.
باتوجهبه جایز بودن عقد جعاله پیشنهاد میکنیم چنین عقدی را زیر نظر یک وکیل پایه یک دادگستری منعقد کنید. مؤسسه حقوقی دادنیک دارای وکلای مجربی است که آماده پشتیبانی شما مخاطبان عزیزند.

شرایط جعاله
این عقد همانند سایر عقود شرایطی دارد. از جمله:
- مشروعیت: جعاله عمل نامشروع ممنوع و باطل است. بهعنوانمثال پرداخت اجرت در مقابل حمل مواد مخدر باطل است.
- انجام آن امر بر جاعل واجب نباشد: جعالهٔ امور واجب مانند روزه صحیح نیست.
- عقلانی بود جعاله: انجام امری بیهوده شامل جعاله نمیشود.
- اهلیت: در جعاله هم جاعل و هم عامل باید اهلیت انجام معامله را داشته باشند.
جمعبندی
هر مقدار از جعل در مقابل یک مقداری از عمل قرار دارد، پس هر مقداری از این کار و عمل که انجام شود مفید است. در این صورت عامل تنها در صورتی میتواند دستمزد بگیرد که کار موردنظر جاعل را انجام دهد.
مؤسسه حقوقی دادنیک آمادهٔ پاسخگویی به سؤالات شما مخاطبان عزیز پیرامون عقد جعاله است.
سؤالات متداول
اگر جاعل به عامل در پیدا کردن مال کمک کند در اجرت تأثیر میگذارد؟
خیر باتوجهبه ماده ۵۶۸ قانون مدنی هر عاملی به میزان عمل انجام شده مستحق دریافت اجرت است.
آیا جعاله قابلفسخ است؟
فسخ عقد جعاله ایرادی ندارد. عامل میتواند بهصورت ارادی عقد را فسخ کند و یا هر دو طرف قرارداد اقاله کنند.