واژهٔ عُشر در لغت به معنای یکدهم و نیم عُشر در معنای نصفِ یکدهم استفاده میشود. نصف یکدهم همان یک بیستم (پنج درصد) است. در دعاوی حقوقی، دادگاه برای اهدافی مانند اجرای حکم و یا صدور اجرائیه، مبلغی مشخص میکند.
این مبلغ از هزینهٔ دادرسی جدا بوده و با آن تفاوت دارد. نیم عشر و یا حق اجرا حقی است بهصورت پول که دولت بابت اجرائیه اسناد رسمی اخذ میکند که میزان آن پنج درصد مبلغ مورد اجرا است.
در این مقاله از مؤسسه حقوقی دادنیک به بررسی نیم عشر دولتی میپردازیم.
نیم عشر دولتی باید توسط چه کسی پرداخت شود؟
کسی که در پرونده مربوطه محکوم شده باید هزینه نیم عشر را پرداخت کند که همان حق الاجرا است. اگر محکوم علیه ظرف ده روز بعد از صدور اجرائیه بتواند بدهی خود را پرداخت کند یا بتواند با طرف مقابل خود سازش نماید، از پرداخت نیم عشر اجرایی معاف میگردد.
نیم عشر اجرایی چه زمانی باید پرداخت شود؟
سس از ابلاغ اجرائیه، حق الاجرا از کسی که اجرائیه علیه او صادر شده است دریافت میگردد. نیم عشر زمانی باید پرداخت شود که اجرائیه صادر و به طرفین پرونده ابلاغ شده است و محکوم علیه ظرف مدت ۱۰ نسبت به اجرای حکم اقدام نکند.
انواع نیم عشر
نیم به دودسته تقسیم میشود: نیم عشر اجرائی و دولتی که در ادامه به آنها میپردازیم.
نیم عشر اجرایی
نیم عشر اجرایی در واقع هزینهٔ حق الاجرای پرونده است و از طرف محکوم پرداخت میگردد. دو شرط برای معاف شدن محکوم از پرداخت نیم عشر اجرایی لازم است:
- اگر پس از صدور ابلاغ اجرائیه، محکوم علیه ظرف مدت ده روز، بدهی و یا مبلغ محکوم به را بپردازد، ملزم به پرداخت نیم عشر اجرایی نمیگردد.
- اگر محکوم تا ده روز بتواند با طرف دعوی خود در مورد شرایط پرداخت بدهی به توافق رسیده و با وی سازش نماید، از پرداخت نیم عشر اجرایی معاف میشود.
نیم عشر دولتی
نیم عشر دولتی معمولاً مربوط به مهریه میشود و زوجه باید یک بیستم از مبلغ مهریه خود را به نرخ روز، بابت نیم عشر دولتی و یا صدور اجرائیه پرداخت کند. نیم عشر دولتی بر اساس قیمتی که سکه در همان روز دارد محاسبه میشود.
درصورتیکه زوجه توان پرداخت مبلغ نیم عشر دولتی را نداشته باشند، میتواند ضمن معرفی دو شاهد اقدام به ارائه دادخواست اعسار از پرداخت کند. در صورت پذیرش اعسار زوجه از سوی دادگاه، زوجه میتواند این مبلغ را بهحساب دولت واریز نکند و پس از اینکه حکم پرونده وی قطعی گردید و مهریه توسط زوج پرداخت شد، دادگاه این مبلغ را از زوج دریافت کند.
نیم عشر اجرایی اجرا ثبت
در شرایطی که طلبکار برای وصول طلب خود با استناد به سند رسمی به اداره ثبت میرود، بعد از عدم امکان وصول طلب و توقیف اموال توسط اداره ثبت، مزایده برگزار میشود و اموال بدهکار بهصورت مزایده فروخته میشود.
بعد از انجام مزایده و وصل طلب محکوم علیه باید مبلغ نیم عشر مزایده را پرداخت شود. این روند در مورد ملک ورثه ای که توسط اداره ثبت توقیف شده است هم قابلاجرا است و بعد از برگزاری مزایده ملک ورثه ای نیم عشر ارث پرداخت میشود.
آیا در صورت عدم پرداخت نیم عشر دولتی، دستور جلب صادر میگردد؟
نپرداختن نیم عشر دولتی توسط زوج منجر به صدور حکم جلب صادر نمیشود. اما اگر ۳ سال بعد از صدور قطعی اجرائیه مشخص شود که زوج توانایی پرداخت بدهی خود را داشته است؛ ولی از پرداختن آن خودداری کرده است و یا اینکه اموال خود را پنهان کرده به حبس محکوم میشود.
آیا پرداخت اقساطی نیم عشر دولتی ممکن است؟
نیم عشر دولتی را قابلپرداخت بهصورت قسطی است. مخصوصاً برای خانمهایی که باید بابت پرداخت مهریه باید رقم سنگینی را بابت نیم عشر پرداخت کنند.
بنابراین، بر اساس دادخواست اعساری که زوجه به همراه ۲ شاهد ارائه میکند. هزینه نیم عشر دولتی بهصورت قسطی همانطور که مهریه بهصورت اقساط پرداخت میگردد از زوج اخذ میشود. در واقع مبلغ نیم عشر دولتی هم به مهریه اضافه و زوج باید آن را پرداخت کند.
نیم عشر دولتی چگونه محاسبه میشود؟
در ابتدا، اصل طلب با مبلغ سود و خسارات تأخیر تأدیه مربوط به آن را تا تاریخ صدور اجرائیه جمع کرده و مبلغ لازمالاجرا محاسبه میشود.
در برخی موارد، مبلغی تحت عنوان حقالوکاله نیز به اصل مبلغ افزوده میگردد. حقالوکاله زمانی به اصل مبلغ اضافه میشود که جزو محکومیت بوده و مشمول حق الاجرا شود.
سپس جریمه تأخیر روزانه را که حاصلضرب تعداد روزهای تأخیر در مبلغ جریمه تأخیر روزانه است محاسبه میشود.
مبالغ فوق را با هم جمع کرده و پنج درصد مبلغ بهدستآمده را محاسبه میکنیم. مبلغ نهایی (نیم عشر) همان مبلغی است که در نهایت از فرد محکوم دریافت خواهد شد.
موارد معافیت و تخفیف نیم عشر دولتی
مطابق تبصره ماده ۱۲۳ آییننامه اجرا دو مورد استثنا در خصوص پرداخت نیم عشر اجرا وجود دارد:
- طبق تبصره یک ماده مذکور بدهکار ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ اجرائیه مفاد آن را اجرا کند از پرداخت حق اجرا معاف میشود.
- بر اساس تبصره ۲ ماده مذکور چنانچه بدهکار قبل از تنظیم و امضا صورتمجلس مزایده تمام بدهی خود را پرداخت کند. نیم عشر اجرائی به ربع عشر تبدیل میگردد. در صورت برگزاری مزایده و تأیید و صحت آن علاوه بر نیم عشر، حق مزایده پرداخت میشود که حق مزایده دررابطهبا اموال منقول ۶ % و اموال غیرمنقول ۴ % است.
- اگر بدهکار قبل از تنظیم و امضای صورتمجلس مزایده نسبت به پرداخت تمام بدهی خود اقدام کند در این صورت نصف حق الاجرا وصول میشود.
جمعبندی
بهطورکلی در دعاوی حقوقی مبلغی اضافهتر بر مبلغ محکوم بها توسط دادگاهها بهمنظور اجرای حکم و صدور اجرائیه مشخص میگردد که در اصطلاح حقوقی به آن نیم عشر گفته میشود. نیم عشر توسط محکوم علیه پرداخت میشود.
سوالات متداول
در چه شرایطی نیازی به پرداخت نیم عشر دولتی نیست؟
در صورتی که زن بعد از صدور اجراییه از ادامه روند کار منصرف شود، نیم عشر دولتی از مرد دریافت نخواهد شد.
نیم عشر دولتی چک برگشتی چیست؟
در صورت عدم وصل چک و برگشت خوردن در صورتی که صادر کننده محکوم شود باید نیم عشر چک برگشتی را که با توجه به مجموع آنچه به آن محکوم شده است تعیین می شود، پرداخت کند.
دادنیک چیست؟
دادنیک یک موسسه حقوقی است که خدمات حقوقی خانواده مانند انواع طلاق، انحصار وراثت، خدمات مربوط به کنسولگری و… را به ایرانیان داخل و خارج از کشور ارائه میدهد.
آیا امکان برگزار جلسه آنلاین با وکیل وجود دارد؟
بله. در صورتی که در شهر و یا کشورهای دیگر سکونت دارید و یا به دلیل مشغله کاری امکان حضور در دفتر را ندارید، میتوانید جهت تنظیم جلسه آنلاین با وکیل پایه یک دادگستری، به واتساپ یا تلگرام دادنیک پیام دهید.
چگونه به دادنیک اعتماد کنیم؟
وکلای موسسه دادنیک (یا همکاران ما در موسسه دادنیک) وکیل پایه یک دادگستری هستند و دارای پروانه وکالت فعال در کانون وکلا میباشند. ضمن اینکه قرارداد فی مابین موکل و وکلای دادنیک در سامانه ثنا که متعلق به قوه قضاییه است، تنظیم و ثبت میشود. که قابل پیگیری توسط وکیل و موکل میباشد.
این مطلب توسط تیم تحریریه دادنیک گردآوری و منتشر شده است.
تیم تحریریه دادنیک روزانه و در جهت افزایش اطلاعات کاربران سایت، مطالب متعددی در زمینههای مختلف منتشر مینماید.
برای مشاوره با وکیل متخصص میتوانید با کارشناسان دادنیک در ارتباط باشید.
