عقد صلح و انواع و ارکان آن

عقد صلح یکی از عقود معین است. عقد معین عقدی است که در قانون برای آن عنوان مشخصی وجود دارد و به دلیل کاربرد زیاد در میان مردم، قانون‌گذار توجه بیشتری به قراردادها کرده است و مقررات خاصی را برای آنها ایجاد کرده است. عقد صلح می‌تواند به صورت عمری، رقبی و سکنی بسته شود.

در این مقاله از دادنیک به عقد صلح، انواع، ارکان و شرایط آن می‌پردازیم. درصورتی‌که نیازمند مشاوره حقوقی پیرامون عقد صلح هستید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.

عقد صلح چیست؟

صلح در لغت به معنای آشتی، توافق و سازش است. در اصطلاح حقوقی، عقد صلح یکی از عقود معین است که به معنای تراضی، تسالم و توافق بر امری اعم از تملیک عین یا منفعت یا اسقاط دین یا حق است. از مواد ۷۵۲ تا ۷۷۰ قانون مدنی به عقد صلح پرداخته شده است.

بنابراین، قرارداد صلح، قراردادی است که افراد بر مبنای آن توافق می‌کنند که اختلاف موجود یا اختلافی که ممکن است در آینده پیش آید را صلح و سازش کنند. ماده ۷۵۲ قانون مدنی مقرر داشته است که صلح ممکن است یا در مورد رفع تنازع موجود و یا جلوگیری از تنازع احتمالی، در مورد معامله و غیر آن منعقد شود.

انواع عقد صلح

به‌طورکلی عقد صلح شامل سه دسته است:

صلح عمری

صلح عمری قراردادی است که بر اساس آن، یک شخص حق بهره‌برداری از ملک و اموال خود را در دست دارد. اما بعد از فوت، ملک به شخص دیگری قابل‌انتقال می‌شود.

صلح عمری برای املاک بدون سند از لحاظ حقوقی ممکن است، به این شرط که عقد صلح عمری ملک بدون سند بر روی یک برگه سفید عادی منعقد شود و مفاد صلح عمری و شرایط مورد نظر طرفین درج شود و ذیل عقد را مصالح و متصالح امضا کنند و در ضمن کلیه شرایط عمومی صحت قرارداد مثل قصد، رضا و اهلیت طرفین رعایت گردد.

صلح عمری خود به دو دسته تقسیم می‌شود:

1. صلح برای معامله: در این صورت صلح جانشین عقد دیگری می‌گردد. به‌موجب ماده ۷۶۵ قانون مدنی عقود می‌توانند در قالب عقد صلح منعقد گردند و تمامی احکام و شرایط خاص عقد صلح نسبت به آن‌ها برقرار شود، این معامله می‌تواند به‌صورت صلح‌نامه دستی و یا به‌صورت صلح‌نامه محضری باشد.
2. صلح برای خاتمه‌یافتن دعوا: این نوع صلح که برای رفع تنازع بر اساس ماده ۷۵۲ قانون مدنی منعقد می‌شود. در این صورت عقد صلح راه‌حلی برای رفع تنازع موجود یا برای حل اختلاف احتمالی آینده خواهد بود.

صلح رقبی

صلح رقبی، قراردادی است که بر اساس آن، شخصی حق بهره‌برداری از ملک یا اموالش را تا مدت معینی مثلاً برای چند ماه یا یک سال به شخص دیگری واگذار کرده است.

صلح سکنی

قراردادی است که بر اساس آن شخصی حق سکونت  در ملک خود را برای مدت معینی به شخص دیگری می‌دهد.

ارکان عقد صلح

عقد صلح شامل ۴ رکن است:

1. مصالح: شخصی است که اموال خود را به‌عنوان صلح به دیگری اعطا می‌کند.
2. متصالح: کسی است که مال را از مصالح قبول می‌نماید.
3. مورد صلح: مال و موضوعی که مورد قرارداد صلح قرار است.
4. مال‌الصلح: پول یا مالی که یک طرف در برابر پذیرش پیشنهاد صلح از طرف دیگر قبول می‌کند. البته عقد صلح می‌تواند به‌صورت رایگان هم واقع شود.

شرایط عقد صلح

عقد صلح دارای شرایط خاصی است. از جمله:

1. طرفین اهلیت (رشد، بلوغ، عقل) معامله داشته باشند.
2. صلح با موضوع امر غیر مشروع باطل خواهد بود.
3. عقد صلح که برای فرار از دین منعقد گردد، باطل خواهد بود.
4. صلح با موضوع امر باطل، باطل خواهد بود.
5. اموال دولتی را قابل مصالحه نیستند.

اوصاف و ویژگی‌های عقد صلح

عقد صلح مانند هر عقد دیگری یک سری ویژگی‌های مشخص خواهد داشت. اوصاف عقد صلح شامل موارد زیر است:

1. قرارداد صلح از جمله عقود معین است. یعنی در  قانون برای آن نام مشخص تعیین شده است.
2. قرارداد صلح یک عقد رضایی است؛ یعنی تشریفات ثبت رسمی در لازم نیست. تنها با توافق طرفین قابل انعقاد است.
3. قرارداد صلح هم می‌تواند یک عقد معوض و هم یک عقد مجانی به شمار رود. یعنی صلح هم در مقابل دریافت مال و هم بدون دریافت عوض قابل انعقاد است.
4. عقد صلح، یک عقد لازم است؛ یعنی برای طرفین لازم‌الاجرا بوده و قابل‌فسخ یک طرف نیست.

جمع‌بندی

صلح به معنای سازش و آشتی در مقابل جنگ و نزاع است. قرارداد صلح یکی از قراردادهای حقوقی است که کمتر کسی با آن آشنا است. عقد صلح می‌تواند به صورت‌های مختلف منعقد شود. آشنایی با عقد صلح و ارکان عقد صلح می‌تواند کمک زیادی برای حل دعاوی مربوط به این زمینه کند.

در صورت نیاز به تنظیم قرارداد و انعقاد عقد صلح می‌توانید از خدمات موسسه حقوقی دادنیک استفاده کنید.

سوالات متداول

۱-

۲- صلح‌نامه در عقود صلح به چه معنا است؟

صلح­نامه به سند و نوشته­‌ای گفته می­شود که در آن فرد مصالح، مال خود را به متصالح، صلح می‌­نماید. صلح­نامه می­تواند دستی یا عادی و یا رسمی باشد. در صلح­نامه عادی یا دستی، طرفین صلح، خود و یا یک وکیل به نمایندگی از طرف آن­ها یا بنگاه­دار، آن را تنظیم می­‌کنند. صلح نامه رسمی در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می­‌شود.