افرادی که در زندان‌ها به سر می‌برند؛ خود مرتکب جرم شده و در حال گذراندن مجازات‌شان هستند. اما این موضوع دلیل نمی‌شود که زندانیان حق و حقوقی نداشته باشند. معمولا نزدیکان زندانی وظیفه دارد که از حق و حقوق زندانی مطلع شده و آن‌ها را با خود فرد در میان بگذارند.
در جامعه مدرن هم حق و حقوق زندانی در اولویت قرار دارد و افراد مسئول باید در خصوص رعایت حقوق زندانیان کوشا باشند. هرچند متاسفانه شاهد کم‌توجهی به این قوانین هستیم و در بسیاری از موارد حقوق زندانی رعایت نمی‌شود. حق داشتن وکیل، تامین نظافت و امنیت جسمی و روانی زندان‌ها، توجه به شرایط سنی، بیماری و غیره از ابتدایی‌ترین حق و حقوق زندانی است.
مهم‌ترین وجه قوانین مربوط به زندانیان، این است که حقوق اولیه انسانی آن‌ها باید رعایت شود. در رفتار با زندانی باید به موقعیت انسانی او توجه شده و آسیبی به جسم و روان زندانی وارد نشود. رعایت این قوانین سبب می‌شود که فرد در امنیت کامل دوره حبس را پشت سر گذاشته و به آغوش جامعه برگردد.
حق و حقوق زندانی در ایران
حق و حقوق زندانیان در کشورهای مختلف اهمیت زیادی دارد. در این هم حق و حقوق افراد در بند مورد توجه قرار دارد. آئین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها ایران شباهت‌های زیادی با قوانین بین‌المللی دارد. البته این قوانین با اعلامیه‌های حقوق بشر هم شباهت‌های زیادی دارد.
اصول این قوانین بر پایه انسانیت بوده و تلاش می‌شود تا زندانی مجازاتی فراتر از آنچه برای او مشخص شده است؛ تحمل نکند.
برخی از حق و حقوق زندانی عبارت‌اند از:
برائت زندانی‌ها تنها زمانی نقض می‌شود که جرم آن‌ها وسط قانون مسلم شده باشد.
در خصوص نوع رفتار با زندانی قوانینی وجود دارد که زندان‌بان و افراد در ارتباط با زندانیان باید رعایت کنند.
افراد زندانی باید از دلیل محبوس شدن خود آگاه باشند.
بازداشت هیچ فردی خودسرانه نبوده و پرونده همه زندانیان باید به مراجع قضایی واگذار شوند.
انتخاب وکیل هم یکی از مهم‌ترین حق و حقوق زندانی است که باید به آن رسیدگی شوند.
زندانی به هیچ‌عنوان نباید تحت شکنجه و آزار جسمی قرار بگیرد. همچنین اقرار و اعتراف اجباری جرم علیه زندانی است.
از مهم‌ترین حق و حقوق زندانی که باید در نظر گرفته شود، هتک حرمت زندانی است. افرادی که به زندانی هتک حرمت می‌کنند؛ مجرم هستند و باید مجازات شوند.
قوانین اسلامی و حق و حقوق زندانی
در قانون مجازات اسلامی درخصوص حق و حقوق زندانی صحبت‌هایی شده است. برای هر فعل یا ترک فعل که خلاف قوانین باشد نیز مجازات‌هایی در نظر گرفته شده است. همچنین به برخی از مسائل مثل شرایط ویژه سنی یا سلامت عقلانی این افراد هم توجه شده است. در مجازات تعزیری مشخصات شخصیتی زندانی‌ها در میزان مجازات این افراد موثر است. همچنین کمترین میزان و بیشترین میزان جرم هم برای زندانی‌ها مشخص شده است. قاضی نیز باید مجازات را بر اساس جرم و شرایط متهم مشخص کند.
آیین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها در خصوص حقوق افراد در بند
آیین‌نامه اجرای سازمان زندان‌ها مسائل مختلف را از زمان ورود زندانی به زندان و تا زمان برگشت او به جامعه در بر می‌گیرد و حقوقی برای او در نظر گرفته شده است. برای دوران زندان مهم‌ترین بند در تمام آیین‌نامه احترام به حقوق انسانی افراد زندانی است. مجازات‌ها باید عادلانه باشند. سازمان زندان‌ها هم وظیفه دارد تمام حق و حقوق زندانیان را در نظر گرفته و شرایط زندان را با توجه به حقوق زندانیان تامین کنند. درخصوص امور و نظارت بر زندان‌ها هم همواره قوانینی وجود دارند که عبارت‌اند از:
زندانیان به نسبت جرم باید از هم تفکیک شوند. زندانی سیاسی نباید با زندانیان دیگر در یک بند باشند.
افراد سالمند، افراد بیمار و افرادی که انحرافات جنسی دارند؛ باید با شرایط متناسب محبوس شوند.
از مهم‌ترین حق و حقوق زندانیان این است که شرایط جسمی و روانی آن‌ها مدنظر قرار بگیرد.
دسترسی به غذا و آب سالم، تامین نظافت شخصی و تامین داروهای مورد نیاز؛ از مهم‌ترین حقوق زندانیان است.
زندانیان باید بتوانند با هم معاشرت کرده و وقت بگذرانند.
در زندان باید شرایط برای اشتغال و کسب درامد فراهم شود.
در زندان خوب است که برنامه‌های آموزشی و فرهنگی برای بهبود زندگی این افراد برای بعد از دوره محکومیت در نظر بگیرند.
شناخت حق و حقوق زندانی با کمک افراد متخصص
بهترین کسانی که می‌توانند در خصوص حقوق زندانیان شما را راهنمایی کنند؛ وکلا هستند. وکلا همواره از جزئیات قانون و جدیدترین تغییرات آن مطلع بوده و آن‌ها را با شما در میان می‌گذارند. اگر سوالی در خصوص حق و حقوق زندانیان دارید یا تخلفی صورت گرفته است و می‌خواهید آن را دنبال کنید؛ می‌توانید از راهنمایی و همراهی وکلا دادنیک بهره ببرید. کارشناسان ما در دادنیک از خبره‌ترین وکلا انتخاب شده‌اند و از تجربه و تسلطی که بر قانون دارند؛ برای حل مشکلات قضایی شما به بهترین شکل بهره می‌برند.
جمع‌بندی
حق و حقوق زندانی در تمام مراحل بازداشت تا تحمل جرم و بازگشت وی به جامعه باید مدنظر قرار بگیرد. مهم‌ترین حق و حقوق افراد محبوس در حبس حقوق انسانی آن‌ها است. به طوری که فرد زندانی در امنیت کامل جسمی و روانی دوران حبس را سپری کرده و در نهایت آزاد می‌شود.
گرفتن وکیل، عدم گرفتن اعتراف اجباری، عدم شکنجه و آزار بدنی، تامین نظافت، حفظ حرمت زندانی، تامین شغل و درامد از حق و حقوق افراد محبوس در حبس است که باید در نظر گرفته شود.
این مطلب توسط تیم تحریریه دادنیک گردآوری و منتشر شده است.
تیم تحریریه دادنیک روزانه و در جهت افزایش اطلاعات کاربران سایت، مطالب متعددی در زمینه‌های مختلف منتشر می‌نماید.
برای مشاوره با وکیل متخصص می‌توانید با کارشناسان دادنیک در ارتباط باشید.
