رسیدگی بدون کیفرخواست یا اختصاری یکی از سازوکارهایی است که منظور تأمین سرعت در رسیدگیهای کیفری با حذف پارهای از تشریفات رسیدگی از جمله تحقیقات دادسرا، در نظر گرفته شده است.
این شیوه عمدتاً در خصوص جرائم سبک است، حذف این تشریفات بهگونهای انجام میشود که به اصول دادرسی عادلانه صدمه نزند. از جمله جرایمی که بدون کیفرخواست مورد رسیدگی قرار میگیرد جرائم منافی عفت، جرائم اطفال نوجوانان، جرائم تعزیری درجه ۷ و ۸ و جرائم ارتکابی در حوزه صلاحیت دادگاه بخش خواهد بود.
بنابراین، در این مقاله از دادنیک به بررسی رسیدگی بدون کیفرخواست میپردازیم. درصورتیکه در این زمینه نیازمند دریافت مشاوره حقوقی هستید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
رسیدگی بدون کیفرخواست به چه معنا است؟
وقتی جرمی رخ میدهد بازپرس پرونده شروع به بررسی و تحقیقات خواهد کرد تا بتواند مجرم را بیابد و دلایل وقوع جرم را کشف نماید. بازپرس بعد از تحقیقات به نتایجی خواهد رسید که ممکن است حاکی از مجرم بودن متهم باشد و یا اینکه پرونده به دلایل مختلفی از روند رسیدگی خارج گردد که هر کدام از این شرایط منجر به صدور یکی از انواع قرارهای نهایی در دادسرا میشود.
یکی از این قرارها که قرار جلب دادرس است که به دنبال آن کیفرخواست صادر میشود. صدور کیفرخواست یعنی تحقیقات به نتیجه رسیده و متهم پرونده باید برای اینکه قاضی برای او حکم صادر نماید، به دادگاه برود.
بااینوجود برخی از جرائم وجود دارند که در دادسرا مطرح خواهند شد و بهتبع برای آنها کیفرخواستی صادر نمیشود؛ بلکه این دسته از جرائم به طور مستقیم در دادگاه مطرح میشوند. در اصطلاح حقوقی رسیدگی بدون کیفرخواست انجام میشود.
جرائمی که مستقیماً در دادگاه مطرح میشوند
همه جرائم با کیفرخواست در دادگاه مطرح نخواهند شد و قانونگذار در برخی موارد دادگاه را به طور مستقیم و بدون کیفرخواست، صالح به رسیدگی به جرم در نظر گرفته است.
در این موارد، صدور کیفرخواست بنا به ملاحظات شرعی (مانند ممنوعیت تحقیق در جرائم منافی عفت) یا رویکردهای جرمشناختی (مانند افتراقی کردن رسیدگی به جرائم اطفال و نوجوانان) و یا ضرورت سرعت در رسیدگی به دلیل خفیف بودن جرم (همچون جرائم تعزیری درجه هفت و هشت)، امکانپذیر نیست و جرم بدون کیفرخواست و به طور مستقیم در دادگاه مطرح خواهد شد.
جرائمی که شامل طرح مستقیم در دادگاه هستند در قانون آیین دادرسی کیفری پیشبینیشدهاند:
جرائم اطفال و نوجوانان تا پانزده سال:
طبق تبصره ۱ ماده ۲۸۵ قانون آیین دادرسی کیفری تحقیقات مقدماتی تمامی جرائم افراد زیر پانزده سال به طور مستقیم در دادگاه اطفال و نوجوانان انجام میشود و دادگاه مذکور کلیه وظایفی را که طبق قانون بر عهده ضابطان دادگستری و دادسرا است برعهده دارد.
جرائم منافی عفت
بر اساس ماده ۳۰۶ قانون آیین دادرسی به جرائم منافی عفت به طور مستقیم در دادگاه صالح رسیدگی خواهد شد. این جرائم شامل شامل جرائم جنسی حدی و جرائم رابطه نامشروع و تعزیری مانند تقبیل و مضاجعه هستند.
جرائم تعزیری درجه هفت و هشت:
مطابق ماده ۳۴۰ قانون آیین دادرسی کیفری جرائم تعزیری درجه هفت و هشت، به طور مستقیم در دادگاه مطرح خواهند شد.
جرائم در صلاحیت دادگاه بخش:
بر اساس ماده ۳۳۶ قانون آیین دادرسی کیفری در دادگاه بخش، رئیس یا دادرس علیالبدل در جرائم موضوع صلاحیت این دادگاه رأساً رسیدگی و حکم صادر خواهند کرد. در این دادگاه وظیفه دادستان از حیث تجدیدنظرخواهی از آرا بر عهده رئیس دادگاه بوده و در مورد آرایی که توسط وی صادر خواهد شد بر عهده دادرس علیالبدل خواهد بود.
روند رسیدگی بدون کیفرخواست در آیین دادرسی جدید
در تمامی موارد ذکر شده پرونده بدون اینکه در دادسرا مطرح گردد موضوع مستقیماً به دادگاه ارجاع میگردد تا دادگاه درباره آن رأی صادر کند حتی اگر جرائم موضوع ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری، یعنی جرائم موجب مجازات سلب حیات، جرائم موجب حبس ابد، جرائم موجب مجازات قطع عضو یا جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان دیه کامل یا بیش از آن، جرائم موجب مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر و جرائم سیاسی که در حوزه صلاحیت دادگاه کیفری یک هستند، در حوزه قضایی بخش رخ دهند، دادگاه بخش به جانشینی از بازپرس و تحت نظارت و تعلیمات دادستان شهرستان مربوطه اقدام میکند.
جمعبندی
دادرسی بدون کیفرخواست در نظام حقوقی ایران شامل دادرسی مستقیم در دادگاه، جلب به دادرسی توسط دادگاه و ادعای شفاهی دادستان در دادگاه خواهد بود که دادرسی مستقیم ناظر به عدم مداخله نهاد دادسرا در امر تحقیقات مقدماتی است، در این شیوه، تحقیقات مقدماتی نیز به عهده مرجع رسیدگی است.
از جمله جرایمی که بدون کیفرخواست مورد رسیدگی قرار میگیرد جرائم منافی عفت، جرائم اطفال نوجوانان، جرائم تعزیری درجه ۷ و ۸ و جرائم ارتکابی در حوزه صلاحیت دادگاه بخش است.
وکلای مؤسسه حقوقی دادنیک آمادهاند شما مخاطبان عزیز را رد زمینه چالشهای حقوقی ناظر بر جرائم بدون کیفرخواست راهنمایی و پشتیبانی کنند.
سؤالات متداول
مرتکبین جرائم بدون کیفرخواست چگونه شناسایی و بازداشت میشوند؟
ضابطین دادگستری باید مرتکبین جرایم مذکور را بهمحض مشاهده دستگیر و تحقیقات و بازجوییهای اولیه را انجام و دلایل و مدارک لازم را پیوست پرونده نموده و مراتب را مستقیماً به دادگاه گزارش کنند.
آیا جرائم بدون کیفرخواست نیز قابلاعتراض هستند؟
ارائه دفاعیات و اعتراض از حقوق هر متهمی هست؛ بنابراین حتی در این جرائم نیز متهم میتواند دفاعیات خود را ارائه و بهحکم دادگاه اعتراض کند.
این مطلب توسط تیم تحریریه دادنیک گردآوری و منتشر شده است.
تیم تحریریه دادنیک روزانه و در جهت افزایش اطلاعات کاربران سایت، مطالب متعددی در زمینههای مختلف منتشر مینماید.
برای مشاوره با وکیل متخصص میتوانید با کارشناسان دادنیک در ارتباط باشید.
