در اصطلاح حقوقی، نوشیدن شراب یا هر گونه نوشیدنیهای الکلی، شرب خمر نامیده میشود. خمر به معنی مسکر یا مایع مستکننده است که به هر نوع مشروبات الکلی اعم از دستساز یا صنعتی با الکل کم یا زیاد اطلاق میشود.
هر میزان از شرب خمر چه باعث مستی گردد چه نگردد، طبق شرع اسلام و قانون مجازات جرم و مستلزم مجازات است.
در صورتی که برای جرم شرب خمر به وکیل شرب خمر نیاز دارید، با مشاوران حقوقی دادنیک در ارتباط باشید.
حد و مجازات شرب خمر چیست؟
شرب خمر یک اصطلاح فقهی به معنای مصرف مشروبات الکلی است. در فقه اسلام نوشیدن هر گونه مایع مستیآور حرام بوده و مجازات میشود. مجازات شرب خمر نسبت به خوردن، تزریق، تدخین هر گونه الکل خالص یا ناخالص یکسان است. حد شرب خمر ۸۰ ضربه شلاق است که با اقرار، شهادت یا علم قاضی اثبات میشود.
مؤسسه حقوق دادنیک در این مقاله به بررسی شرب خمر و جرائم مرتبط با آن میپردازد. در صورت نیاز به هر گونه مشاوره حقوقی در این زمینه با ما همراه باشید.

مجازات شرب خمر چیست؟
مجازات شرب خمر در تقسیمبندی بخش حدود قانون مجازات اسلامی قرار گرفته است. به این معنا که حد و مجازات شرب خمر در شرع اسلام جرمانگاری شده و قانونگذار نیز مجازات مشخص شده توسط شارع را منعکس نموده است.
طبق ماده ۲۶۴ و ۲۶۵ قانون مجازات اسلامی مصرف مسکر مانند تزریق، تدخین و خوردن، کم یا زیاد، جامد یا مایع، مست کند یا نکند، خالص یا ناخالص بهطوریکه آن را از مسکر بودن خارج نکند، موجب حد است و حد مصرف مسکر ۸۰ ضربه شلاق است. مطابق تبصره ماده ۲۶۴ مصرف آبجو حتی اگر مستی نیاورد موجب حد شرب خمر است.
لازم به ذکر است مجازات شرب خمر برای زن و مرد یکسان بوده و تفاوتی ندارد.
معمولاً در اعمال مجازاتهای جرایم حد ارتکاب جرم در دفعات مختلف مجازاتهای متفاوتی دارد. در خصوص جرم شرب خمر، مجازات در دفعات مختلف به شرح زیر است.
مجازات شرب خمر برای بار اول چیست؟
قانونگذار نسبت به کسانی که برای بار اول مرتکب جرم شرب خمر میشوند، حد ۸۰ ضربه تازیانه را بهعنوان مجازات تعیین کرده است که قاضی میتواند با کمی تخفیف حکم شرب خمر را صادر کند. مستند قانونی شرب خمر ماده ۲۶۵ قانون مجازات اسلامی است.
مجازات شرب خمر برای بار دوم چیست؟
به استناد ماده ۲۶۴ قانون مجازات اسلامی مصرف هر گونه مسکرات موجب مجازات است. درصورتیکه شخصی یکمرتبه به اتهام شرب خمر محکوم و مجازات شده باشد و مجدداً متهم به شرب خمر گردد، حد مرتبه دوم شرب خمر همچنان ۸۰ ضربه شلاق است.
لازم به ذکر است تا پیش از صدور حکم شرب خمر توسط دادگاه میتوان از راههایی مثل عفو و توبه در مجازات شرب خمر تخفیف یا برائت گرفت.
مجازات شرب خمر برای بار سوم چیست؟
مطابق ماده ۲۶۵ قانون مجازات اسلامی حد شرب خمر ۸۰ ضربه شلاق است. تفاوتی بین مشرف مشروبات الکلی در مرتبه اول، دوم و سوم وجود ندارد؛ بنابراین درصورتیکه شخصی ۲ مرتبه به شرب خمر محکوم و مجازات وی اجرا شده باشد و برای بار سوم شرب خمر کند و محکوم گردد مجدداً حد ۸۰ ضربه شلاق برای او جاری میشود.
مجازات شرب خمر برای بار چهارم
مطابق ماده ۱۳۶ قانون مجازات اسلامی درصورتیکه شخصی سه بار مرتکب یک جرم حدی شود و هر بار حد بر وی جاری گردد، مجازات وی در مرتبه چهارم اعدام خواهد شد.
بنابراین، در صورتی تکرار جرم شرب خمر ۴ مرتبه، محکومشدن مرتب در هر ۴ بار و جاریشدن حد نسبت به دفعات قبلی در مرتبه چهارم محکوم به اعدام میشود.
وکیل شرب خمر
اگرچه شرب خمر از جرائم حدی است ولی امکان اخذ تخفیف، برائت و منع تعقیب در خصوص این جرم ممکن است. وکیل شرب خمر، متخصص پروندههای محکومیت به شرب خمر و مصرف مسکرات است. با اخذ وکیل شرب خمر، متهم میتواند باتوجهبه اصول فقهی و حقوقی از پرونده خود دفاع کرده و حکم برائت بگیرد.
تبحر و تجربه وکیل دادگستری در زمینه جرم شرب خمر در روند پرونده اهمیت زیادی دارد. خصوصاً اگر متهم برای بیش از یکبار نسبت به جرم شرب خمر محکوم شده باشد. بنابراین، توصیه میکنیم بیش هرگونه اقدام خودسرانه با یک وکیل پایه یک دادگستری مشورت و از ضایع شدن حقوق خود جلوگیری کنید. برای این کار میتوانید از کمک وکلای دادنیک استفاده کنید.
جریمه نقدی شرب خمر
حد شرب خمر ۸۰ ضربه شلاق است لکن در خصوص جرائم مرتبط با شرب خمر سه جرم منجر به پرداخت جریمه نقدی میگردد:
- مطابق ماده ۷۰۲ قانون مجازات اسلامی هرکس مشروبات الکلی تولید کند، خریدوفروش نماید، حمل و نگهداری کند یا در اختیار دیگری قرار دهد به حبس از ۶ ماده تا ۱ سال و ۷۴ ضربه شلاق و پرداخت جریمه نقدی به میزان سه برابر ارزش عرف تجاری کالا مربوطه محوم میشود.
- وارد کننده مشروبات الکلی نیز طبق ماده ۷۰۳ قانون مجازات اسلامی به ۶ ماده تا ۵ سال حبس و ۷۴ ضربه شلاق و پرداخت جریمه نقدی به میزان ده برابر ارزش عرف تجاری کالای مربوطه محکوم میشود.
- همچنین دایر نمودن محلی برای مصرف مشروبات الکلی یا دعوت مردم به چنین محلی طبق ماده ۷۰۴ قانون مجازات اسلامی موجب محکومیت به ۳ ماه تا ۲ سال حبس، ۷۴ ضربه شلاق یا ۱ میلیون ۵۰۰ هزار ریال تا ۱۲ میلیون ریال جزای نقدی میشود.

شرب خمر افراد زیر سن قانونی
در نظام حقوق جزایی اطفال و افراد زیر سن قانون بهواسطه عدم بلوغ از تحمل مسئولیت کیفری مبرا هستند.
در قانون مجازات اسلامی جمهوری اسلامی ایران سن بلوغ پسران و دختران متفاوت در نظر گرفته شده است بدین نحو که پسران پس از اتمام ۱۵ سال قمری و دختران پس از اتمام ۹ سال قمری به بلوغ رسیده و میتوانند مسئولیت کیفری را تحمل کنند. تا پیشازاین سن حد و قصاص برای آنها اعمال نمیشود.
بنابراین در یک دسته بندی کلی مجازات افراد زیر سن قانونی بدین صورت است:
- کودکان ۸ تا ۱۲ سال: در این سن حد جاری نمیشود.
- کودکان ۱۲ تا ۱۵ سال شرب خمر در این سن موجب حد نیست؛ اما قانونگذار به وی اخطار کتبی میدهد تا دیگر مرتکب جرم نشود. یا ممکن است یکی از بندهای ماده ۸۸ قانون مجازات اسلامی اعمال شود. مثلاً سه ماه تا یک سال به کانون اصلاً و تربیت فرستاده شود.
- نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ سال: درصورتیکه فرد حرمت شرب خمر را در نداند یا در رشد عقل وی شبه باشد، حد وی جاری نمیشود؛ اما ممکن است به جزای نقدی یا نگهداری در کانون اصلاح و تربیت محکوم شود.
لذا شرب خمر افراد زیر سن قانونی مجازات شلاق را در پی ندارد. اما مجازات تعزیری این افراد به سبک متفاوتی امکانپذیر است.
تخفیف مجازات شرب خمر
در خصوص حرم شرب خمر قاضی نمیتواند نوع و میزان مجازات را تغییر، تبدیل یا حذف کند. مگر اینکه مرتب توبه کند یا مورد عفو واقع شود.
البته هر توبهای باعث تخفیف مجازات شرب خمر نمیشود؛ بلکه توبه بایستی پیش از اثبات جرم صورت گیرد. همچنین درصورتیکه جرم شرب خمر با اقرار ثابت شده باشد و متهم توبه کند دادگاه میتواند عفو مجرم را از رئیس قوه قضاییه درخواست نماید.
استفاده از تجربیات و دانش یک مشاور حقوقی میتواند در تخفیف مجازات شرب خمر تأثیر به سزایی بگذارد.
راههای اثبات شرب خمر
بهطورکلی قانونگذار ۳ راه جهت اثبات شرب خمر پیشبینی کرده است.
اقرار به شرب خمر
وقتی متهم در صحت عقل و اختیار انجام شرب خمر را بدون ابهام تأیید کند که میتواند از طریق نوشتن، گفتن یا اشاره باشد. اقرار نسبت به شرب خمر باید ۲ بار در نزد قاضی صورت گیرد؛ بنابراین اقرار در کلانتری فاقد اعتبار است.
درصورتیکه متهم اعلام کند که اقرار اولیه وی تحت اکراه و شکنجه صورتگرفته است ادعای وی بدون نیاز به ارائه مدرک مثبت آن پذیرفته شده و اقرار قبلی فاقد اعتبار میگردد.
شهادت به شرب خمر
زمانی که شخص ثالثی که شاهد وقوع جرم شرب خمر بوده است نزد قاضی در کمال صحت عقل و اختیار شهادت بدهد و مقام قضایی شهادت وی را تایید کند.
شاهد بایستی عاقل، بالغ، مسلمان، عادل و حلالزاده باشد و نسبت به متهم رابطه خصمانه نداشته باشد یا ذینفع محکومیت وی نباشد. شاهد همچنین نباید ولگرد یا متکدی باشد. برای اثبات شرب خمر حداقل ۲ شاهد مرد که عمل نوشیدن الکل را دیده باشند لازم است.
علم قاضی برای اثبات شرب خمر
درصورتیکه شخص قاضی به طریقی علم به مصرف مسکر توسط متهم داشته باشد، جرم وی قابلاثبات است.
اثبات شرب خمر با تست الکل
ادله اثبات شرب خمر اقرار، شهادت و علم قاضی است. تست الکل بهتنهایی نمیتواند شرب خمر را اثبات کند.
ازآنجاییکه تست الکل موجب یقین قاضی نمیشود. میتواند برای صدور مجازات شرب خمر کافی باشد. در واقع بهصرف تست الکل یقین قاضی ایجاد نمیگردد؛ اما اگر امارات دیگری مبنی بر شرب خمر وجود داشته باشد که شبه و شک قاضی را برطرف کند، اثبات جرم ممکن است.

چه زمانی شرب خمر مسئولیت کیفری به همراه ندارد؟
مطابق ماده ۲۱۸ قانون مجازات اسلامی در جرائم حدی اگر مجرم ادعا کند قصد و علم به جرم نداشته یا عمل وی تحت راه و شکنجه بوده است، ادعای وی بدون سوگند و بینه پذیرفته میشود.
در ماده ۲۱۷ قانون مجازات اسلامی بیان شده در جرائم حدی مرتب برای مسئولیت کیفری نیازمند علم به موضوع جرم و شرایط آن و قصد آن است؛ بنابراین مرتب باید بداند مایع حاوی الکل است و مصرف الکل حرام است سپس مصرف کند. از طرفی طبق ماده ۱۵۵ جهل بهحکم مانع مجازات مرتکب نمیشود مگر در شرایطی که تحصیل علم ممکن نباشد یا عذر موجهی وجود داشته باشد؛ بنابراین عادتاً هرس بداند شراب نوشیدن حرام است و بنوشد محکوم میشود هر چند نداند موجب حد میشود.
شرب خمر در ماه رمضان
مجازات شرب خمر در ماه رمضان با مجازات شرب خمر در سایر ماههای سال یکسان است. اما اگر شرب خمر در زمان روزهداری اتفاق افتاده باشد، شامل مجازات بیشتری خواهد شد. در واقع در این صورت متهم مرتکب دو جرم شده است و مستلزم تحمل حد شرب خمر و شلاق روزهداری میگردد. مستند قانونی این مسئله ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی است.
بنابراین، برای اثبات جرم شرب خمر باید در اماکن عمومی و در زمان روزهداری رخ دهد.
شرب خمر سو پیشینه
سوءپیشینه به معنای داشته سابقه ارتکاب جرم در کارنامه کیفری است. جرایم حدی موجب ایجاد سوء پیشینه کیفری میگردد. شرب خمر نیز یک جرم حدی است. درصورتیکه فردی مرتکب شرب خمر شود و حد نیز بر وی جاری گردد، سوءپیشینه کیفری وی ثبت میشود. سوء پیشینه شرب خمر پس از گذشت ۲ سال از بین خواهد رفت. در خصوص افراد زیر سن ۱۸ سال این سوءپیشینه ثبت نمیگردد.
شرب خمر اعدام
اگر شخصی سه مرتبه به جرم شرب خمر به حد محکوم شود و در هر سه محکومیت حد بر وی جاری شود. سپس برای بار چهارم نیز شرب خمر وی اثبات گردد، مرتکب شرب خمر، اعدام میشود.
البته لازم به ذکر است راههایی از جمله توبه میتواند مانع اجرای اعدام و باعث صدور قرار منع تعقیب شود.
مجازات خوردن مشروب هنگام رانندگی
مطابق ماده ۱۰ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، انجام رانندگی حین مستی مصداق تخلف رانندگی است. این عمل منجر به توقیف وسیله نقلیه به مدت حداقل ۲۱ روز، جریمه نقدی و ضبط گواهینامه راننده به مدت ۶ ماه میگردد.
لازم به ذکر اگر در حین رانندگی در مستی تصادفی صورت گیرد که منجر به جرح یا قتل گردد، مجازات تشدید میشود. در این صورت هر دو جرم به طور مجزا با کیفیات مشدده مورد بررسی واقع میگردند.
بیمه بدنه رانندگی هنگام مستی
مطابق ماده ۶ آییننامه شماره ۵۶ شورایعالی بیمه اگر خسارت خودرو طبق گزارش مقامات ذیصلاح ناشی از مصرف مشروبات الکلی توسط راننده ایجاد شده باشد. زیانهای وارد شده به خودرو از طریق بیمه بدنه قابلجبران نخواهد بود.
همچنین طبق ماده ۱۵ قانون بیمه شخص ثالث، در خصوص رانندگی در مستی علیرغم اینکه شرکت بیمه خسارات را به زیاندیده میپردازد، میتواند بعد از پرداخت خسارت به مقصر حادثه رجوع و خسارات پرداختی را بازیافت کند.
مجازات حمل و نگهداری بیست لیتر مشروب
طبق ماده ۷۰۳ قانون مجازات اسلامی درصورتیکه مشروبات الکلی بیش از ۲۰ لیتر در خودرو مورد حمل و نگهداری واقع شود:
- حمل و نگهداری با اطلاع مالک خودرو صورت گیرد خودرو به نفع دولت ضبط میشود.
- حمل و نگهداری بدون اطلاع مالک واقع شود مرتب مستلزم پرداخت جریمهای معادل خودرو میشود.
این مجازات علاوه بر مجازات موضوع ماده ۷۰۲ است.

رفع توقیف خودرو شرب خمر
در صورت رانندگی در مستی یا حمل مشروبات الکلی خودرو توقیف و به پارکینگ منتقل میشود. سپس پرونده برای رسیدگی به دادسرا فرستاده میشود با طی شدن روند قضایی و صدور کیفرخواست دادگاه برای رسیدگی به جرم واقع شده مشخص میشود.
در صورت محکومیت فرد به شرب خمر خودرو ۲ ماه در پارکینگ توقیف و سپس میتوان روند رفع توقیف را آغاز کرد.
جمعبندی
شرب خمر یکی از جرائم حدی قانون مجازات اسلامی است. مجازات شرب خمر ۸۰ ضربه شلاق حدی است. حد شرب خمر با اقرار، شهادت و علم قاضی قابلاثبات است ولی راههای برای اخذ تخفیف در مجازات مجرم از جمله توبه و عفو وجود دارد. این جرم دارای جرائم مرتبطی مثل حمل مشروبات و غیره نیز دارد که توسط قانونگذار جرمانگاری شده است.
موسسه حقوقی دادنیک آماده است در زمینه شرب خمر و جرائم مرتبط به آن به سوالات شما مخاطبان عزیز پاسخ دهد.
سوالات متداول
شخصی که در اماکن عمومی شرب خمر کند چه مجازاتی دارد؟
شرب خمر در انظار عمومی موجب تشدید مجازات است. بدین صورت که فرد علاوه بر تحمل حد شرب خمر به مجازات موضوع ماده ۷۰۱ قانون مجازات اسلامی نیز که شامل ۱۰ روز تا ۲ ماه حبس است، محکوم میشود.
شرب خمر برای سایر ادیان چگونه است؟
پیروان سایر ادیان بهواسطه شرب خمر در اماکن خصوصی مجازات نمیشود. اما درصورتیکه در انظار عمومی شرب خمر نمایند محکوم میگردند.
دادنیک چیست؟
دادنیک یک موسسه حقوقی است که خدمات حقوقی خانواده مانند انواع طلاق، انحصار وراثت، خدمات مربوط به کنسولگری و… را به ایرانیان داخل و خارج از کشور ارائه میدهد.
آیا امکان برگزار جلسه آنلاین با وکیل وجود دارد؟
بله. در صورتی که در شهر و یا کشورهای دیگر سکونت دارید و یا به دلیل مشغله کاری امکان حضور در دفتر را ندارید، میتوانید جهت تنظیم جلسه آنلاین با وکیل پایه یک دادگستری، به واتساپ یا تلگرام دادنیک پیام دهید.
چگونه به دادنیک اعتماد کنیم؟
وکلای موسسه دادنیک (یا همکاران ما در موسسه دادنیک) وکیل پایه یک دادگستری هستند و دارای پروانه وکالت فعال در کانون وکلا میباشند. ضمن اینکه قرارداد فی مابین موکل و وکلای دادنیک در سامانه ثنا که متعلق به قوه قضاییه است، تنظیم و ثبت میشود. که قابل پیگیری توسط وکیل و موکل میباشد.