احتمالا تا بهحال برایتان پیش آمده باشد که بخواهید بدانید واخواهی چیست؟ و اینکه چگونه انجام میشود؟ واخواهی یکی از روشهای اعتراض به احکام غیابی در نظام حقوقی ایران است. این روش به افراد اجازه میدهد تا در صورت عدم حضور در جلسه دادگاه و صدور حکم غیابی، به آن اعتراض کنند و درخواست تجدیدنظر نمایند.
معنی واخواهی چیست؟
واخواهی بهمعنای اعتراض به یک حکم غیابی است. زمانیکه دادگاه حکمی را بهصورت غیابی صادر میکند و محکومعلیه (فردی که حکم علیه او صادر شده) در جلسه دادگاه حضور نداشته باشد، او میتواند به این حکم اعتراض کند. این اعتراض باید در همان دادگاهی که حکم را صادر کرده است، مطرح شود.
هدف از واخواهی این است که به فرد غایب فرصت داده شود تا دلایل و مدارک خود را ارائه دهد و از خود دفاع کند. این حق در ماده ۳۰۵ قانون آیین دادرسی مدنی تصریح شده است.
همچنین، واخواهی دارای اثر تعلیقی است، به این معنا که تا زمانی که مهلت واخواهی منقضی نشود، اجرای حکم ممنوع است. علاوهبراین، واخواهی میتواند باعث تغییر حکم غیابی شود و پس از بررسی مجدد، امکان تجدیدنظرخواهی نیز وجود دارد. این فرآیند بهمنظور رعایت اصل تناظر و فراهم کردن فرصت دفاع برای محکومعلیه غایب در نظر گرفته شده است.

واخواهی چگونه انجام میشود؟
برای انجام واخواهی، فرد باید مراحل زیر را طی کند:
- دریافت ابلاغیه حکم غیابی: اولین قدم در فرآیند واخواهی، دریافت ابلاغیه حکم غیابی است. این ابلاغیه به فرد اطلاع میدهد که حکمی علیه او صادر شده است. ابلاغیه معمولاً بهصورت کتبی و از طریق پست یا سامانههای الکترونیکی قضایی به فرد ابلاغ میشود.
- بررسی دلایل غیبت: فرد باید دلایل غیبت خود در جلسه دادگاه را بررسی کند و مستندات لازم را جمعآوری نماید. این دلایل میتواند شامل بیماری، سفر ضروری و یا عدم اطلاع از زمان جلسه باشد. مستندات میتواند شامل گواهی پزشکی، بلیط سفر و یا مدارک دیگری باشد که عدم حضور فرد را توجیه کند.
- تهیه درخواست واخواهی: درخواست واخواهی باید بهصورت کتبی تهیه شود و شامل دلایل و مستندات لازم برای اعتراض به حکم غیابی باشد. این درخواست باید به دادگاه صادرکننده حکم ارائه شود. در تهیه این درخواست نیز، بهتر است از مشاوره وکیل استفاده کنید تا درخواست بهصورت کامل و دقیق تهیه شود.
- ثبت درخواست در دادگاه: پس از تهیه درخواست، فرد باید آن را در دادگاه ثبت کند. این مرحله شامل پرداخت هزینههای مربوط به ثبت درخواست نیز میشود. همچنین، هزینههای ثبت درخواست معمولاً شامل هزینههای دادرسی و هزینههای اداری است.
- بررسی اولیه توسط دادگاه: دادگاه پس از دریافت درخواست واخواهی، آن را بررسی میکند و در صورت پذیرش دلایل، پرونده را برای بررسی مجدد آماده میکند. در این مرحله، دادگاه ممکن است از فرد بخواهد تا مدارک و مستندات بیشتری ارائه دهد.
- برگزاری جلسه جدید: در صورت پذیرش واخواهی، دادگاه جلسه جدیدی برای رسیدگی به موضوع برگزار میکند. در این جلسه، فرد میتواند دلایل و مستنداتش را ارائه دهد و از خود دفاع کند. همچنین، طرف مقابل نیز میتواند دلایل و مستندات خود را ارائه دهد.
- صدور حکم جدید: پس از بررسی مجدد پرونده و شنیدن دلایل طرفین، دادگاه حکم جدیدی صادر میکند. این حکم میتواند تأیید، تغییر و یا لغو حکم غیابی باشد. در برخی موارد، دادگاه ممکن است حکم جدیدی صادر کند که به نفع واخواه بوده و در برخی موارد ممکن است به ضرر او باشد.
8. آثار واخواهی چیست؟
واخواهی میتواند آثار مختلفی داشته باشد که بهشرح زیر است:
- تعلیق اجرای حکم غیابی: یکی از مهمترین آثار واخواهی، تعلیق اجرای حکم غیابی تا زمان بررسی مجدد پرونده توسط دادگاه است. این امر به فرد فرصت میدهد تا دلایل خود را ارائه دهد و از حقوقش دفاع کند. در این مدت، هیچ اقدام اجرایی علیه فرد انجام نمیشود و حکم غیابی به حالت تعلیق درمیآید.
- بررسی مجدد پرونده: واخواهی باعث میشود که پرونده مجدداً توسط دادگاه بررسی شود. این بررسی مجدد میتواند به کشف حقایق جدید و اصلاح اشتباهات احتمالی در حکم غیابی منجر شود. همچنین، دادگاه ممکن است مدارک و مستندات جدیدی را بررسی کند و شهادت شهود را بشنود.
- صدور حکم جدید: در صورت قبول واخواهی، دادگاه حکمی تازه صادر خواهد کرد. این حکم میتواند حکم غیابی را تأیید، اصلاح و یا حتی لغو کند. گاهی اوقات، حکم جدید به نفع واخواه خواهد بود و در مواقعی نیز ممکن است به ضرر او تمام شود. همچنین، حکم جدید ممکن است شامل تغییر در میزان جریمه، تغییر در مدت محکومیت یا حتی لغو کامل حکم غیابی باشد.
- افزایش شانس دستیابی به عدالت: واخواهی به فرد این امکان را میدهد که از حقوق خود دفاع کند و شانس دستیابی به عدالت را افزایش دهد. این فرآیند میتواند به اصلاح اشتباهات احتمالی در حکم غیابی کمک کند و به فرد فرصت دهد تا دلایل خود را به دادگاه ارائه نماید. همچنین، این امر میتواند به افزایش اعتماد عمومی به نظام قضایی و تقویت عدالت اجتماعی کمک کند.
- هزینههای اضافی: واخواهی ممکن است هزینههای اضافی برای فرد بههمراه داشته باشد. این هزینهها شامل هزینههای ثبت درخواست، هزینههای وکیل و هزینههای مربوط به برگزاری جلسه جدید دادگاه است. همچنین، در صورت نیاز به ارائه مدارک و مستندات جدید، هزینههای مربوط به تهیه این مدارک نیز به هزینههای واخواهی اضافه میشود.
- تأثیر بر روابط اجتماعی و حرفهای: واخواهی ممکن است تاثیراتی بر روابط اجتماعی و حرفهای فرد داشته باشد. در برخی موارد، ممکن است فرد بهدلیل واخواهی و حضور در جلسات دادگاه، از فعالیتهای حرفهای و اجتماعی خود باز بماند. همچنین، ممکن است واخواهی باعث ایجاد تنش و اختلاف در روابط خانوادگی و اجتماعی فرد شود.
بعد از واخواهی چه میشود؟
پس از رسیدگی به واخواهی و بازبینی پرونده، دادگاه ممکن است حکم تازهای صادر کند. این حکم میتواند تأیید، اصلاح و یا حتی لغو حکم قبلی باشد. اگر فرد از حکم جدید ناراضی باشد، میتواند از روشهای دیگر اعتراض نظیر تجدیدنظر یا فرجام استفاده کند. همچنین، در صورت پذیرش واخواهی و صدور حکم جدید، فرد موظف است حکم جدید را اجرا کرده و اقدامات لازم را برای اجرای آن انجام دهد.

کلام آخر
واخواهی یکی از ابزارهای مهم در نظام حقوقی ایران برای اعتراض به احکام غیابی است. این فرآیند به افراد اجازه میدهد تا در صورت عدم حضور در جلسه دادگاه و صدور حکم غیابی، به آن اعتراض کنند و درخواست تجدیدنظر نمایند.
موسسه حقوقی دادنیک نیز با ارائه خدمات مشاوره و وکالت در این زمینه، به افراد کمک میکند تا حقوق خود را به بهترین شکل ممکن پیگیری کنند و از عدالت بهرهمند شوند.
سؤالات متداول
چه زمانی میتوان واخواهی کرد؟
فرد میتواند در مدت زمان مشخصی پس از ابلاغ حکم غیابی، درخواست واخواهی خود را به دادگاه صادرکننده حکم ارائه دهد. این مدت زمان معمولاً 20 روز از تاریخ ابلاغ حکم است.
آیا واخواهی باعث تعلیق اجرای حکم میشود؟
بله، در صورت ثبت درخواست واخواهی، اجرای حکم غیابی تا زمان بررسی مجدد پرونده توسط دادگاه به تعلیق درمیآید.
آیا واخواهی همیشه پذیرفته میشود؟
خیر، پذیرش واخواهی بستگی به دلایل و مستندات ارائه شده توسط واخواه دارد. دادگاه پس از بررسی دلایل، تصمیم به پذیرش یا رد واخواهی میگیرد.
اگر واخواهی پذیرفته نشود، چه باید کرد؟
در صورت عدم پذیرش واخواهی، فرد میتواند از طریق سایر روشهای اعتراض همچون تجدیدنظرخواهی یا فرجامخواهی، به حکم اعتراض کند.
آیا برای واخواهی نیاز به وکیل است؟
اگرچه واخواهی بدون وکیل نیز امکانپذیر است، اما استفاده از خدمات وکیل میتواند به فرد کمک کند تا دلایل و مستندات خود را به بهترین شکل ممکن ارائه کند و شانس پذیرش واخواهی را افزایش دهد.
آیا واخواهی در همه موارد امکانپذیر است؟
واخواهی در مواردیکه حکم غیابی صادر شده باشد، امکانپذیر است. در مواردیکه حکم حضوری صادر شده باشد نیز، فرد باید از سایر روشهای اعتراض استفاده کند.