کیفرخواست یکی از مراحل مهم و حساس دادرسی کیفری است که در آن دادستان به عنوان نماینده قانون و جامعه، از دادگاه میخواهد که به متهم جرمی را نسبت دهد و مجازات مناسب را برای او تعیین کند.
کیفرخواست بعد از اتمام تحقیقات مقدماتی توسط بازپرس یا دادیار و صدور قرار جلب به دادرسی، توسط دادستان یا معاون او صادر میشود و باید شامل مشخصات متهم، نوع اتهام، دلایل و ادله اتهام، تاریخ و محل وقوع جرم، موارد قانونی مورد استناد و سابقه محکومیت کیفری در صورت وجود باشد.
کیفرخواست پس از صدور به دادگاه صالحه ارسال میشود و دفتر دادگاه زمان رسیدگی را به متهم ابلاغ میکند.
انواع کیفرخواست
به طور کلی، کیفرخواست را میتوان به دو نوع تقسیم کرد: کتبی و شفاهی.
- کیفرخواست کتبی زمانی صادر میشود که دادستان در جلسه رسیدگی، حضور نداشته باشد یا بخواهد نظر خود را به صورت کتبی بنویسد. در این حالت، کیفرخواست باید شامل مندرجات ذکر شده باشد.
- کیفرخواست شفاهی زمانی صادر میشود که دادستان در جلسه رسیدگی حضور داشته باشد و بتواند نظر خود را درباره جرم و مجازات متهم به صورت شفاهی بگوید. در این حالت، قضات باید خلاصه نظر دادستان را در صورتجلسه ثبت کنند.
باید خاطر نشان کرد که در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲، هر دو نوع کیفرخواست پذیرفته شدهاند. البته در بعضی جرائم خاص، فقط گزینه کتبی قابل قبول است. در عین حال نکاتی درباره کیفرخواست شفاهی وجود دارد که به شرح زیر هستند:
- کیفرخواست شفاهی توسط دادستان یا به درخواست بازپرس صورت میگیرد. در این حالت، دادستان بدون تنظیم کیفرخواست کتبی، متهم و شاکی را به دادگاه اعزام میکند و در جلسه دادگاه، دعوای کیفری را بلافاصله به صورت شفاهی مطرح خواهد کرد.
- در کیفرخواست شفاهی، حقوق و منافع قانونی متهم و شاکی حفظ میشود. متهم حق دارد وکیلی برای خود تعیین کند و مهلت سه روزه برای تدارک دفاع داشته باشد.
- در کیفرخواست شفاهی، دادگاه باید بلافاصله پس از طرح دعوای کیفری، جلسه رسیدگی را تشکیل داده و رأی خود را صادر کند.
مندرجات و محتویات کیفرخواست
مندرجات و محتویات کیفرخواست به شرح زیر است:
- مشخصات دادستان یا معاون او که کیفرخواست را صادر میکند؛ شامل نام و نام خانوادگی، سمت، شماره پرونده و شماره کارت هوشمند.
- مشخصات متهم یا متهمان؛ شامل نام و نام خانوادگی، نام پدر، تاریخ و محل تولد، شماره شناسنامه، کد ملی، تابعیت، محل سکونت، شغل و سابقه کیفری در صورت وجود.
- نوع اتهام یا اتهامات؛ شامل عنوان جرم، ماده قانونی مورد استناد و درجه جرم (کلاس یک تا چهار).
- دلایل اتهام؛ شامل بیان حقایق و شرایط وقوع جرم، اعترافات متهم یا سایر اشخاص، گزارشهای بازپرس یا دادیار، گزارشهای پزشک قانونی یا آزمایشگاههای علمی، شاهدان عینی، مدارک و سایر ابزار قانونی.
- تاریخ و محل وقوع جرم؛ شامل روز، ماه و سال وقوع جرم و نام استان، شهرستان، بخش، دهستان و روستا یا نام خیابان یا محله که جرم در آن رخ داده است.
- تعیین دادگاه صالحه برای رسیدگی به پرونده؛ شامل نام دادگاه کیفری منطقهای یا دادگاه کیفری استان یا دادگاه کیفری کشور بستگی به نوع جرم و درجه آن.
- خواستار شدن دادستان از دادگاه برای صدور حکم مناسب علیه متهم یا متهمان؛ شامل نوع مجازات قانونی (حبس یا زندان، جزاء نقدی، تعزیرات حضوری یا غیر حضوری و قصاص) و مدت زمان آن (سال، ماه یا روز) و در صورت لزوم تقسیط آن.
- امضاء و اثر انگشت دادستان یا معاون او بر روی کیفرخواست.
صدور کیفرخواست چه پیام هایی در بر دارد؟
صدور کیفرخواست یک اقدام حساس و مهم در دادرسی کیفری است که چندین پیام را به متهم، شکایتکننده، جامعه و قضات میرساند. این پیامها عبارتند از:
- رفتار متهم با قانون سازگار نبوده و به عنوان جرم شناسایی و روشن شده است.
- هویت و شخصیت متهم، مشخص و ثبت شده است.
- دلایل موجود برای اثبات یا رد جرم جمع آوری و بررسی شده است.
- متهم از محتوای کیفرخواست و اتهامات علیه خود آگاه شده است.
- به متهم فرصت داده شده است که درباره جرم و ادله آن توضیح دهد و دفاع کند.
- متهم با توجه به قانون و شرایط خاص پرونده، مجازات مناسب را خواهد دید.
- مشخص شدن این موضوع که سن متهم کمتر از 15 سال نبوده است.
- دادستان متهم را مجرم میداند و از دادگاه خواستار تشخیص و اعمال قانون برای او است.
آیا میتوان کیفرخواست را خطاب به دو مرجع قضایی ارسال کرد؟
با توجه به ماده 284 قانون آیین دادرسی کیفری، اگر متهم دارای 2 اتهام باشد، رسیدگی به آنها میتواند دو مرجع قضایی صورت گیرد.
برای مثال، اگر اتهام متهم جعل و جاسوسی باشد، کیفرخواست برای اتهام جاسوسی خطاب به دادگاه انقلاب صادر خواهد شد و برای اتهام جعل، صدور کیفرخواست خطاب به دادگاه کیفری دیگری خواهد بود.
چگونه میتوان به کیفرخواست صادر شده اعتراض کرد؟
اعتراض به کیفرخواست صادر شده، حقی میباشد که قانون برای متهم و وکیل او قائل شده است. برای اعتراض به کیفرخواست، متهم یا وکیل او باید در جلسه دادگاه، دفاعیات خود را بیان کند و دلیل عدم گناهکاری یا تخفیف مجازات خود را ثابت نماید.
همچنین میتواند از دادگاه خواستار تحقیقات بیشتر، استدلالات جدید، شهادت شاهدان، تقدیم مدارک و سند، آزمایشات علمی و فنی و هرگونه رسیدگی لازم باشد. در صورت عدم رضایت از حکم صادر شده توسط دادگاه، میتوان در محدوده زمانی قانونی، تجدید نظر یا عفو خصوصی را درخواست کرد.
برای اعتراض به کیفرخواست، لازم است که متهم چند نکته را در نظر داشته باشد:
- اول اینکه باید در زمان تعیین شده توسط دادگاه، حضور داشته باشد و در صورت عدم حضور، دلیل موجهی برای غیبت خود ارائه دهد.
- دوم اینکه باید از خدمات یک وکیل متخصص و مجرب استفاده کند که بتواند از حقوق و منافع قانونی او دفاع کند.
- سوم اینکه باید دلایل خود را به صورت شفاهی یا کتبی به دادگاه ارائه کرده و در صورت لزوم شاهدان و مدارک معتبر را نیز معرفی کند.
- چهارم اینکه باید به نظرات و سوالات قضات و دادستان پاسخ دهد و در صورت نیاز، تقاضای توقف یا تأخیر رسیدگی را کند.
- پنجم اینکه باید در صورت عدم رضایت از حکم صادر شده، تقاضای تجدید نظر یا استیناف را طبق مقررات قانونی انجام دهد.
آیا میتوان کیفرخواست را استرداد یا اصلاح کرد؟
به طور کلی، پس از صدور و ارسال کیفرخواست به دادگاه، دادستان نمیتواند آن را استرداد یا اصلاح کند. البته در بعضی موارد خاص، قانون این امکان را برای دادستان فراهم کرده است. به عنوان مثال:
- در صورتی که شکایت در جرائم قابل گذشت باشد و شکایتکننده رضایت قطعی خود را به دادستان اعلام کند، دادستان میتواند پرونده را استرداد کند.
- در صورتی که پس از صدور کیفرخواست، دلایل جدید علیه متهم کشف شود، دادستان میتواند آن را به دادگاه اعلام کند.
- در صورتی که پس از صدور کیفرخواست، حالات سقط جرم یا سقط حکم رخ دهد، دادستان باید آن را به دادگاه گزارش کند.
آیا میتوان عنوان اتهام را در کیفرخواست تغییر داد؟
به طور کلی، تغییر عنوان اتهام در کیفرخواست امکان پذیر است، اما بستگی به مرحله و شرایط پرونده دارد. بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری، دادستان و دادگاه میتوانند در موارد خاص، عنوان اتهام را تغییر دهند. برای مثال:
- دادستان میتواند در صورت کشف دلایل جدید علیه متهم پس از صدور کیفرخواست، آن را به دادگاه اعلام کند و در صورت لزوم، عنوان اتهام را تصحیح کند یا تغییر دهد.
- دادگاه میتواند در صورتی که عنوان اتهام مندرج در کیفرخواست نادرست باشد، آن را با توجه به مجموع اعمال ارتکابی متهم و قوانین مربوطه، تعیین کند یا تغییر دهد. البته باید اتهام جدید را به متهم تفهیم کند و فرصت دفاع قانونی به او بدهد.
مزایای استفاده از خدمات وکیل برای شکایات کیفری
شکایات کیفری به طور معمول درباره جرائم سنگین و حساس هستند که ممکن است منجر به حبس، جزای نقدی یا قصاص شوند. بنابراین، استفاده از خدمات وکیل برای شکایات کیفری مزایای زیر را دارد:
- وکیل با تجربه و دانش حقوقی خود، میتواند به متهم یا شکایتکننده در تمام مراحل پرونده کمک کند و حقوق و منافع قانونی او را حفظ کند.
- وکیل میتواند با تحلیل و بررسی دقیق پرونده، نقاط ضعف و قوت آن را شناسایی کند و راهحلهای مناسب را پیشنهاد دهد.
- وکیل میتواند با استفاده از مدارک، شهادتها، استدلالات، آزمایشات و سایر ابزارهای قانونی، دفاع قوی و مؤثری برای متهم یا شکایتکننده ارائه دهد.
- وکیل میتواند پس از مذاکره با دادستان یا طرف مقابل، به تسویه خارج از دادگاه یا تخفیف مجازات برسد.
- وکیل میتواند در صورت عدم رضایت از حکم صادر شده، راههای قانونی اعتراض یا تجدید نظر را پیگیری کند.
کلام آخر
کیفرخواست یک مرحله مهم در دادرسی کیفری است که در آن دادستان به نام جامعه، جرمی را به متهم نسبت میدهد و مجازات مناسب را برای او خواستار میشود.
کیفرخواست باید شامل مندرجات قانونی باشد و پس از صدور، به دادگاه صالحه ارسال شود. متهم میتواند با حضور در جلسات رسیدگی و استفاده از خدمات وکیل، به کیفرخواست اعتراض کند و دلایل خود را برای تبرئه یا کاهش مجازات بیان کند.
در صورت عدم رضایت از حکم صادر شده، متهم میتواند تقاضای تجدید نظر یا استیناف را طبق قوانین موجود دنبال کند.
سوالات متداول
چه زمانی کیفرخواست صادر میشود؟
کیفرخواست زمانی صادر میشود که دادستان پس از انجام تحقیقات مقدماتی و جمعآوری دلایل و شواهد، به نتیجه برسد که متهم جنایتی را مرتکب شده است و باید به دادگاه معرفی شود. البته در بعضی موارد، دادستان میتواند قبل از تحقیقات مقدماتی نیز همچون زمانی که شاهدان وجود دارند، کیفرخواست صادر کند.
آیا کیفرخواست باید به متهم ابلاغ شود؟
بله، براساس قانون آئین دادرسی کیفری، کیفرخواست یکی از سندهایی است که بلافاصله پس از صدور، به متهم یا وکیل قانونی وی ابلاغ میشود.
دادنیک چیست؟
دادنیک یک موسسه حقوقی است که خدمات حقوقی خانواده مانند انواع طلاق، انحصار وراثت، خدمات مربوط به کنسولگری و… را به ایرانیان داخل و خارج از کشور ارائه میدهد.
آیا امکان برگزار جلسه آنلاین با وکیل وجود دارد؟
بله. در صورتی که در شهر و یا کشورهای دیگر سکونت دارید و یا به دلیل مشغله کاری امکان حضور در دفتر را ندارید، میتوانید جهت تنظیم جلسه آنلاین با وکیل پایه یک دادگستری، به واتساپ یا تلگرام دادنیک پیام دهید.
چگونه به دادنیک اعتماد کنیم؟
وکلای موسسه دادنیک (یا همکاران ما در موسسه دادنیک) وکیل پایه یک دادگستری هستند و دارای پروانه وکالت فعال در کانون وکلا میباشند. ضمن اینکه قرارداد فی مابین موکل و وکلای دادنیک در سامانه ثنا که متعلق به قوه قضاییه است، تنظیم و ثبت میشود. که قابل پیگیری توسط وکیل و موکل میباشد.
این مطلب توسط تیم تحریریه دادنیک گردآوری و منتشر شده است.
تیم تحریریه دادنیک روزانه و در جهت افزایش اطلاعات کاربران سایت، مطالب متعددی در زمینههای مختلف منتشر مینماید.
برای مشاوره با وکیل متخصص میتوانید با کارشناسان دادنیک در ارتباط باشید.
