قرارداد فرانشیز (فرانچایز) یا حق امتیاز، قراردادی است که بر اساس آن به یک شرکت اختیاری اعطا می‌گردد که تولیدات یا فراورده‌های شرکت دیگری را به فروش برساند و در مقابل این امتیاز، مبلغی دریافت کند که به این مبلغ، مبلغ فرانچایز گفته میشود.
فرنچایز یک استراتژی کسب‌وکار برای جذب و نگهداری مشتری است که هدف آن ایجاد یک تصویر واحد درباره محصولات یا خدمات یک شرکت در ذهن مشتری است.
در این مقاله از دادنیک به بررسی قرارداد فرانچایز می‌پردازیم.
قرارداد فرانچایز چیست؟
فرض کنید شما به عنوان صاحب یک کسب و کار بزرگ و کلان که در حال حاضر برندتان شناخته شده است، می‌توانید به جای افتتاح یک شعبه جدید، با بستن قراردادی به نام «قرارداد فرانشیز» به یک شرکت و سازمان دیگر این حق را بدهید تا محصولات و یا خدمات شما را تحت نظارت خودتان به فروش برسانند.
با این کار، شرکت فرانشیز گیرنده (شرکتی که حق امتیاز شما را دریافت کرده است)، این حق را دارد که در ازای پرداخت مبلغی، از لوگو، شعار تبلیغاتی، نرم افزارها، ابزارهای دیجیتال مارکتینگ، سیستم کسب و کار، راهنمای عملیاتی و به طور کلی هر چیزی که مرتبط با کسب و کار شما است، استفاده کند.
این روزها بستن قرارداد کار من جمله قرارداد فرانشیز در تجارت، برای طرفین قرارداد مزایای زیادی دارد. به همین دلیل در حال حاضر به عنوان یکی از قالبهای اصلی و مهم قراردادی در سطح ملی و بین المللی مورد توجه قرار می‌گیرد.
در یک مثال ملموس می‌توان به فروشگاه‌های افق کوروش یا رفاه در سراسر ایران اشاره کرده که فرانشیز گیرنده در ازای پرداخت مبلغی، از لوگو، شعار تبلیغاتی، نرم‌افزارها، ابزارهای دیجیتال مارکتینگ، سیستم کسب‌وکار، راهنمای عملیاتی و به‌طورکلی هر چیزی که مرتبط با کسب‌وکار نام‌برده است استفاده می‌کند.
هدف قرارداد فرانچایز چیست؟
قرارداد فرانچایز یک شبکه ارتباطی میان کسب‌وکارهای مستقل کوچک ایجاد می‌کند که به هر یک از این کسب‌وکارهای کوچک اختیار می‌دهد که تحت یک نام بازرگانی مشترک و یک هویت فعالیت نمایند.
فرض کنید که صاحب یک کسب‌وکار بزرگ هستید و می‌خواهید شعبات دیگری از این کسب‌وکار را در نقاط مختلف شهر، کشور و یا سایر کشورها تأسیس کنید. آیا به‌تنهایی و بدون برون‌سپاری، مدیریت تمام شعبه‌ها، وقت و سرمایه کافی برای انجام این کار را خواهید داشت؟ قرارداد فرانچایز برای حل این مشکلات و کاهش ریسک اجرای این تصمیم به کار می‌رود.
انواع قرارداد فرانچایز
قرارداد اعطای فرانشیز از حیث ماهیت به اقسام گوناگونی قابل‌تقسیم است که از جمله آنها می‌توان به فرانشیز تولیدی، توزیعی و خدماتی اشاره نمود.
قرارداد فرانشیز تولیدی:
در قرارداد فرانشیز تولیدی، فرانشیز دهنده به فرانشیز گیرنده، دانش فنی و تکنولوژی ضروری برای تولید یک محصول خاص را که بعداً تحت نام و علامت تجاری او فروخته خواهد شد، می‌دهد.
در برخی موارد حتی امکان دارد گیرنده، مجوز استفاده از اطلاعات محرمانه تجاری یا تکنولوژی موضوع اختراع را نیز از اعطاکننده بگیرد یا حتی مورد آموزش قرار بگیرد و اطلاعات مربوط به بازاریابی، توزیع و خدمات‌رسانی محصولات تولیدی را اخذ کند.
بسیاری از شرکت‌های چندملیتی که از یک یا چند علامت تجاری معروف دارند و هزینه‌های مربوط به تولید کالا، در کشوری که در آن قرار دارند بالا است، از این قرارداد بهره می‌برند تا محصولات خود را در کشورهایی که هزینه‌های تولید کمتری دارد، به تولید برسانند.
برای مثال، در تولید بسیاری از لوازم‌خانگی از قبیل تلویزیون و مایکروویو در خارج از مرزهای جغرافیای کشوری که صاحب علامت تجاری در آن قرار دارد، از این قراردادها استفاده میشود یا در خصوص رستوران‌ها و غذاهای فست‌فود نیز از این قالب قراردادی استفاده میشود.
قرارداد فرانشیز توزیعی:
در قرارداد فرانچایز توزیعی، فرانشیز گیرنده مطابق الزامات و مقررات یک سیستم توزیعی، به توزیع و فروش محصولاتی که ممکن است توسط فرانشیز دهنده تولید گردیده باشد می‌پردازد که به آن فرانشیز تولیدی – توزیعی گفته میشود.
در این توافق، امتیاز دهنده، با تولید محصولات، آنها را به‌واسطه شبکه‌ای از قراردادهای فرانشیز، وارد بازار می‌کند.
ممکن است فرانشیز دهنده تولیدکننده محصولات توزیعی نباشد؛ بلکه محصولات دیگران را بخرد و در شبکه قرارداد فرانچایز به‌واسطه گیرندگان امتیاز، روانه بازار کند.
قرارداد فرانشیز خدماتی:
طبق قرارداد فرانشیز خدماتی، فرانشیز گیرنده حق ارائه خدمات تحت نشان‌های تجاری امتیاز دهنده را اخذ می‌کند.
برای مثال مراکز تعویض روغن خودرو یا شستشوی اقلام خانگی و خدماتی نظیر هتلداری و رستوران‌ها، ازاین‌دست فرانشیزها استفاده می‌کنند.
نکات مهم در بستن قرارداد فرانچایز
در حال حاضر این نوع قراردادها جزو پیچیده‌ترین قراردادهایی هستند که در دنیای تجارت استفاده می‌شوند؛ بنابراین رعایت برخی نکات که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم مفید است.
- در عقد قرارداد فرانچایز باید مفاد آن دقیقاً مطابق با قانون بود و هیچ مغایرتی با آن نداشته باشد.
- امتیاز دهنده باید اطلاعات نحوه انجام کار و ریسک‌هایی که ممکن است در مسیر کار رخ دهد را در اختیار خریدار امتیاز قرار دهد.
- میزان هزینه‌ها، نحوه استفاده از برند تجاری و چگونگی قطع همکاری، نحوه بازاریابی و فروش محصولات و ارائه خدمات توسط فرانشیز گیرنده باید طبق اصول بازاریابی فرانشیز دهنده انجام و به طور دقیق در قرارداد قید شود.
به دلیل پیچیدگی حقوقی این قسم قراردادها توصیه میشود حتماً پیش از انعقاد قرارداد فرانچایز با یک مشاور حقوقی مشورت کنید.
مزایای قرارداد فرانچایز چیست؟
قرارداد فرانچایز هم برای فروشنده امتیاز و هم برای خریدار آن مزیت‌های زیادی در بر دارد. همین مزیت‌ها سبب شده است که محبوبیت قراردادهای فرانشیزی در بین کسب‌وکارها افزایش یابد. چند مورد از مهم‌ترین و برجسته‌ترین مزیت‌های این قراردادها موارد زیر است:
- امنیت کسب‌وکارها: قرارداد فرانچایز ریسک‌های ورود به بازار تجارت را کاهش می‌دهد. چراکه فرانشیز گیرنده از روش‌های آزمایش شده‌ای که از طرف صاحب برند بارها تست شده و موفق بوده استفاده می‌کند.
- کاهش هزینه بازاریابی: با عقد قرارداد فرنچایز کسب‌وکار شما از حالت مستقل خارج و هر دو طرف باید به‌صورت اشتراکی فعالیت کنند. اما هزینه بازاریابی نیز کاهش می‌یابد؛ چراکه از برندی شناخته شده برای فعالیت استفاده می‌کنید.
- فعالیت تجاری قابل‌پیش‌بینی: قرارداد فرانچایز با خریدهای عمده و با به‌کارگیری از روش‌ها و تجربه‌هایی که از قبل بارها آزمایش شده‌اند، هزینه‌های عملیاتی کسب‌وکار خود را کاهش می‌دهد.
- استفاده از روش‌های اثبات شده: ارائه سیستم مشخص فروش، برند تجاری محبوب و برخورداری از پشتیبانی طی این قرارداد تأمین میشود.
وکلای موسسه حقوقی داد نیک می‌توانند در عقد قرارداد فرانچایز اصولی به شما کمک دهند.
تعهدات فی‌مابین فرانشیز دهنده و فرانشیز گیرنده
مهم‌ترین تعهدات هر یک از طرفین قرارداد فرانچایز به شرح زیر است:
تعهدات فرانشیز دهنده:
در این قرارداد تعهدات فرانشیز دهنده به صورت کلی عبارت‌اند از:
- تعهد به تسلیم: تعهد به تسلیم محصولات، ثبت برند در محدود فعالیت فرانشیز گیرنده از جمله تعهدات دهندهٔ امتیاز است.
- تعهد به ارائه اطلاعات: دانش و اطلاعات ویژه‌ای که منجر به موفقیت فرانشیز دهنده شده است باید در اختیار فرانشیز گیرنده قرار گیرد.
- تعهد به نظارت و کنترل: فرانشیز دهنده باید کیفیت محصولات و خدمات ارائه شده توسط فرانشیز گیرنده را کنترل کند.
تعهدات فرانشیز گیرنده:
هم‌چنین فرانشیز دهنده بر اساس این قرارداد، ملزم است تعهدات زیر را به عمل آورد.
- تعهد به استفاده درست از برند تجاری: فعالیت مبنی بر لطمه‌زدن به برند تجاری فرانشیز دهنده و سوءاستفاده از آن ممنوع است.
- عدم رقابت با فرانشیز دهنده: فعالیت رقابتی با شرکت فرانشیز دهنده ممنوع است.
- پذیرفتن مراحل کنترل و بازرسی: فرانشیز گیرنده به‌هیچ‌عنوان نباید در روند اجرای کنترل و بازرسی فرانشیز دهنده دخالت کند.
- تعهد به پیروی از سیاست‌ها: فرانشیز گیرنده متعهد به رعایت سیاست‌های شرکت امتیازدهنده است و نباید فعالیتی خودسرانه و بدون اطلاع وی کند.
جمع‌بندی
قرارداد فرانچایز، فرصتی برای افراد فراهم می‌کند تا در مکانی که می‌خواهند فعالیت کند، تحت نام یک برند فعالیت کنند و با استفاده از شهرت آن برند بازاریابی بهتری داشته باشند. قرارداد فرانشیز، از پیچیده‌ترین قراردادها در دنیای تجارت است که مفاد این قرارداد نباید با قوانین مغایرت داشته باشد.
باتوجه‌به اهمیت این قرارداد در عرصه تجارت درصورتی‌که نیازمند انعقاد آن هستید می‌توانید از خدمات موسسه حقوقی دادنیک استفاده کنید.
سوالات متداول
چرا بهتر است از وکیل برای عقد قرارداد فرانچایز کمک بگیریم؟
قرارداد فرانشیز یا خرید حق امتیاز، از پیچیده ترین قراردادها در دنیای تجارت است که مفاد این قرارداد نباید مغایرتی با قوانین داشته باشد و باید طبق قوانین همه اطلاعات از جمله چگونگی انجام کار و ریسک های پیش رو، در اختیار خریدار قرار گیرد. وکلای تیم دادنیک می‌توانند قرارداد فرنچایز را بر اساس این اصول برای شما تهیه کنند.
فرانشیز در بیمه چیست؟
واژه فرانشیز در صنعت بیمه، به آن مقدار از هزینهای گفته میشود که سهم بیمه گذار است و بیمه گر (شرکت بیمه) هیچ تعهدی در قبال پرداخت آن ندارد.
این مطلب توسط تیم تحریریه دادنیک گردآوری و منتشر شده است.
تیم تحریریه دادنیک روزانه و در جهت افزایش اطلاعات کاربران سایت، مطالب متعددی در زمینه‌های مختلف منتشر می‌نماید.
برای مشاوره با وکیل متخصص می‌توانید با کارشناسان دادنیک در ارتباط باشید.
