قانون ازدواج با اتباع خارجی

ازدواج با اتباع خارجی به راحتی ازدواج با هم وطن خود نیست و شرایط خاص خود را دارد. در واقع اگر فردی قصد دارد با یک تبعه خارجی ازدواج کند، لازم است از قانون ازدواج با اتباع خارجی اطلاع کسب کند.

این مسئله ممکن است از نظر دخالت در حاکمیت ملی کشورها ممانعت داشته باشد. از آنجایی که همه کشورها نسبت به اموری که باعث قوام بخشیدن به حاکمیت آن‌ها می‌شود، حساس هستند، مسائل مربوط به مردم و اتباع آن کشور نیز برای آن‌ها اهمیت ویژه ای دارد. در نتیجه هنگام ازدواج تبعه یک کشور با تبعه کشور دیگر، حکومت‌ها ملزم هستند جهت حفظ سلطه خود و حمایت از اتباع آن کشور، قوانینی را وضع کنند.

ازدواج با اتباع خارجی

ازدواج با اتباع خارجی در واقع به معنی ازدواج مرد ایرانی با زن غیر ایرانی یا برعکس ازدواج زن ایرانی با مرد غیر ایرانی است. در این صورت شرایطی در مورد هرکدام از این دو حالت برقرار است که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.

ازدواج زن ایرانی با مرد خارجی

با توجه به ماده ۱۰۵۹ قانون مدنی، نکاح زن مسلمان با مرد غیر مسلمان جایز نیست. طبق این قانون که بر اساس ازدواج زنان مسلمان حاکم است، ازدواج زن ایرانی مسلمان با مرد غیر مسلمان جایز نیست. حال فرقی نمی‌کند مرد ایرانی یا غیر ایرانی باشد.

قانون ازدواج با اتباع خارجی در رابطه با زنان ایرانی سختگیری بیشتری دارد. در واقع حتی اگر در مورد نکاح زن و مرد، از نظر قانونی، موانعی وجود نداشته باشد، طبق ماده ۱۰۶۰ قانون مدنی، لازم است زنان ایرانی همچنان جهت ازدواج با اتباع خارجی از دولت اجازه بگیرند.

بر این اساس اگر یک زن ایرانی تمایل داشته باشد با یک فرد غیر ایرانی ازدواج کند، لازم است حتماً از دولت اجازه بگیرد. به این اجازه که در ایران با استناد بر قانون ۱۰۶۰ قانون مدنی، از اختیارات وزارت کشور محسوب می‌شود، پروانه زناشویی می‌گویند.

در صورت ازدواج زن ایرانی با مرد خارجی، تعهداتی وجود دارد که زوج باید ارائه دهد. بر این اساس بنا بر مصلحت وزارت کشور، جهت حسن انجام این وظایف، از قبیل انفاق در طول مدت زناشویی، حسن رفتار، بر عهده گرفتن واجبات مالی زوجه و اولاد تحت حضانت و همچنین پرداخت هزینه مراجعت همسر تا محل سکونت در ایران بعد از جدایی، می‌توان از زوج تعهد گرفت.

فرم تعهدنامه و تضمین گرفته شده در این مورد توسط وزارت کشور تهیه و تنظیم خواهد شد.

ازدواج مرد ایرانی با زن غیر ایرانی

بر خلاف زنان، قانون ازدواج با اتباع خارجی برای مردان راحت تر است و در این مورد، نیازی به کسب اجازه از دولت نیست. در واقع اگر زن، موانع نکاح را نداشته باشد، هیچ مسئله ای جهت ازدواج مرد ایرانی با زن خارجی وجود ندارد.

در مورد ازدواج مرد ایرانی با اتباع خارجی، تنها در مواردی خاص، دولت محدودیت ایجاد کرده است که به توضیح آن می‌پردازیم. به عنوان مثال در مورد ازدواج مأموران دولتی و کنسولی با اتباع بیگانه و خارجی محدودیت‌هایی وجود دارد.

به این صورت که در قانون ایران، ازدواج برخی از کارکنان و مستخدمین دولت با اتباع بیگانه مستلزم کسب اجازه از دولت است. ازدواج کارکنان وزارت خارجه نیز با اتباع خارجی ممنوع است. البته ممنوع بودن به معنی باطل بودن چنین ازدواجی از نظر شرعی نیست بلکه در صورت ازدواج، دیگر از حمایت‌های قانونی دولت بهره مند نخواهند شد.

چگونگی ثبت ازدواج با اتباع خارجی

با توجه به اینکه قانون ازدواج با اتباع خارجی در مورد زنان، نیازمند کسب اجازه از دولت است؛ بنابراین اگر زن ایرانی باشد، لازم است ابتدا جهت اخذ پروانه زناشویی اقدام کند. در این صورت اگر در ایران باشد نیاز است به وزارت کشور و استانداری مراجعه کند. در خارج از کشور نیز می‌تواند به سفارتخانه و دفاتر کنسولگری ایران مراجعه کند.

در مورد مردان ایرانی هم نیاز به انجام کار خاصی نیست بنابراین می‌توانند با در دست داشتن مدارک هویتی، به دفترخانه ازدواج مراجعه کرده و نسبت به ثبت عقد نکاح خود اقدام کنند.

مدارک لازم جهت ثبت ازدواج با اتباع خارجی

ثبت ازدواج با اتباع خارجی برای مردان هیچ تفاوتی با ازدواج با زنان ایرانی ندارد. اما همانطور که گفته شد طبق قانون ازدواج با اتباع خارجی، زنان ایرانی جهت ازدواج با مردان غیر ایرانی، لازم است پروانه زناشویی کسب کنند. بنابراین در این صورت لازم است مدارک زیر را به وزارت کشور یا دفاتر خدمات کنسولی ایران تحویل دهند.

• گواهی از سفارت دولت متبوع مرد، جهت به رسمیت شناختن ازدواج و بلامانع بودن آن
• گواهی از سفارت دولت متبوع مرد در تصدیق مجرد بودن او
• در صورت ازدواج قبلی مرد، ارائه طلاقنامه به تصدیق سفارت دولت متبوع
• ارائه طلاقنامه زن، در صورت داشتن ازدواج قبلی
• در صورت مسلمان بودن زن ایرانی، گواهی تشرف به دین اسلام از طرف مرد
• اجازه ولی دختر با امضاء به تصدیق رسیده دفتر اسناد رسمی کشور
• در صورت فوت پدر، گواهی رسمی فوت همراه با اجازه مادر و امضاء تصدیق شده از دفتر اسناد رسمی
• ارائه فتوکپی از همه صفحات شناسنامه زوجه
• ارائه فتوکپی از همه صفحات گذرنامه زوج

مراحل ثبت ازدواج زن با اتباع خارجی

در صورتی که زن ایرانی تصمیم خود برای ازدواج با مرد تبعه خارجی را گرفته باشد، جهت ثبت ازدواج، لازم است مراحل زیر را طی کنند.

1. جهت تشکیل پرونده ازدواج، مراجعه زوجین به اداره کل امور مربوط به اتباع خارجی استان محل صدور مدارک اقامتی زوج
2. بررسی پرونده و گرفتن استعلام‌های لازم
3. در صورت تأیید استعلام‌های گرفته شده، صدور پروانه زناشویی
4. معرفی زوجین به دفتر ثبت اسناد جهت صدور سند رسمی ازدواج با در دست داشتن پروانه زناشویی

تغییر تابعیت در صورت ازدواج با اتباع خارجی

در قانون ازدواج با اتباع خارجی، بر اساس ماده ۹۸۷ قانون مدنی، در صورت ازدواج زن با مرد غیر ایرانی، زن با تابعیت خود باقی خواهد ماند. مگر در شرایطی که با توجه به قوانین مملکت زوج، تابعیت همسر به واسطه ازدواج، به زن تحمیل شود.

البته در این صورت هم بعد از وفات یا جدایی شوهر، با ارائه درخواست به وزارت امور خارجه همراه با گواهی تصدیق فوت همسر یا جدایی، تابعیت زن ایرانی همراه با همه حقوق و امتیازات مجدداً به او بازگردانده می‌شود.

لازم به ذکر است زنان ایرانی که به واسطه ازدواج، تبعیت خارجی به دست می‌آورند، حق داشتن اموال غیر منقول خود را که به واسطه آن موجب سلطه اقتصادی خارجی می‌شود، نخواهند داشت. تشخیص این مسئله نیز بر عهده کمیسیونی است که از نمایندگان وزارتخانه‌های امور خارجه، کشور و اطلاعات تشکیل شده است.

زنان خارجی نیز در صورت ازدواج با مردان ایرانی، در صورت تمایل می‌توانند تابعیت ایرانی بگیرند. زن غیر ایرانی هم که در صورت ازدواج تابعیت ایرانی دارد، در صورت فوت یا جدایی همسر، می‌تواند به تابعیت اول خود برگردد. البته مشروط بر اینکه به صورت مکتوب وزارت امور خارجه را مطلع کند.

سوالات متداول