نحله چیست؟

شاید تاکنون با واژه‌ای به نام «نحله» مواجه شده‌اید و از خودتان سوال کرده‌اید نحله‌ چیست؟ نحله یکی دیگر از شرایط حمایت قانون از حقوق زوجه یا بانوان است که زندگی مشترک خودشان را با زوج یا مردان آغاز کرده‌اند.

در این مطلب از موسسه حقوقی دادنیک علاوره بر این که توضیح می‌دهیم نحله یعنی چه، شرایط و نحوه دریافت نحله زن را توضیح می‌دهیم. در صورتی که برای دریافت نحله به راهنمایی بیش‌تر نیاز دارید می‌توانید با کارشناسان حقوقی یا وکیل طلاق دادنیک در ارتباط باشید.

نحله به چه معناست؟

از لحاظ لغوی، نحله به معنای بخشش است و تبصره ۶ قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق چنین عنوان می‌کند که:

« با توجه به سنوات زندگی مشترک و نوع کارهایی که زوجه در خانه شوهر انجام داده و وسع مالی زوج، دادگاه مبلغی را از باب بخشش (نحله) برای زوجه تعیین می‌‌نماید».

از آنجایی که وظیفه زن در برابر شوهر تمکین و تربیت فرزندان است، فلذا انجام تمام امورات در منزل برای شوهر یا فرزندان جزو وظایف او نیست و به همین خاطر قانونگذار برای حمایت از بانوان، نحله را در قانون مدنی قرار داده است.

به طور کلی دریافت نحله شرایطی دارد و زوجه نمی‌تواند در طول زندگی مشترک خود با زوج، آن را مطالبه کند. به همین خاطر باید با شرایط نحله بیشتر آشنا شوید که در ادامه چنین شرایطی را بررسی خواهیم کرد.

شرایط دریافت نحله

اولین و مهم‌ترین رکن دریافت نحله در طلاق از طرف مرد است به صورتی که زوجه درخواستی برای جدایی ارائه نکند. بنابراین در طلاق از طرف زن نحله به خانم تعلق نمی‌گیرد.

شرایط دریافت نحله و اجرت‌المثل در این زمینه کاملاً مشابه است، اما برای دریافت نحله، زوجه یا زن باید دلایل قانع کننده و محکم پسندی مبنی انجام امورات زندگی داشته باشد و از طرفی هم مرد بدون هیچ دلیل موجه‌ یا پزشکی، اقدام به طلاق دادن همسر خودش کرده باشد. در این صورت، قانونگدار در حمایت از حق زن وارد عمل می‌شود و مقدار نحله را برای او مشخص می‌کند.

شروع دریافت نحله بعد از موارد فوق، با ارائه دادخواست زوجه در دادگاه محل زندگی آغاز می‌شود و پس از تعیین وقت قانونی برای حضور زوجین در دادگاه، زن باید ثابت کند که مرد کارهایی را به او محول کرده که خارج از وظایف قانونی‌اش (یعنی تمکین و تربیت فرزندان) بوده و در نتیجه باید نحله آن تعلق پیدا کند.

قانونگذار در قانون صراحتاً عنوان کرده که هیچ کاری به صورت مجانی انجام نمی‌شود و هر فعالیتی اجرتی خواهد داشت، مگر آنکه رایگان بودن انجام دادن آن کار ثابت شود. بنابراین ادعای رایگان بودن فعالیت‌های زوجه از سوی زوج نیز درست مانند ادعای دریافت نحله باید با ادله قانونی و شرایط اثباتی همراه باشد.

مقایسه نحله و اجرت المثل

به هر حال شاید با فهمیدن اصل موضوع نحله و اجرت المثل، در ذهن خود این سوال به وجود آمده باشد که تفاوت نحله با اجرت المثل چیست؟

از حیث تفاوت، گفته شد که زوجه یا زن برای دریافت نحله و اجرت‌ المثل نباید شخصاً متقاضی طلاق باشد و درخواست جدایی باید فقط از طرف زوج یا مرد مطرح شود. و در طلاق توافقی یا به صورتی که خانم بخواهد از همسر خودش طلاق بگیرد، بر طبق قانون اجرت المثل و نحله به او تعلق نخواهد گرفت.

به هر حال موردی که می‌توانیم به عنوان فرق نحله و اجرت المثل بیان کنیم، این است که اجرت‌ المثل از سوی کارشناس مورد بررسی قرار می‌گیرد و زوجه حتماً باید اثبات کند که فعالیت او در طول زندگی مشترکش به قصد تبرع (رایگان کار کردن) نبوده و بنا به درخواست شوهر کارهای فراتر از حدود وظایف قانونی‌اش انجام داده است.

این موضوع اگر اثبات شود، اجرت المثل ایام زوجیت به زوجه پرداخت خواهد شد و در غیر این صورت، دادگاه برای حمایت از خانم، مبلغی را به عنوان نحله یا بخشش در نظر می‌گیرد تا فوراً از سوی زوج به زوجه پرداخت شود.

مبلغ نحله در سال 1401 چقدر است؟

نکته مهم در آنجایی قرار دارد که تعیین مبلغ نحله بدون حضور و وجود کارشناس انجام خواهد شد و قاضی دادگاه بر حسب جایگاه عرفی و شأن زوجه ( از لحاظ طبقه خانوادگی و جایگاه اجتماعی) مبلغ نحله را مشخص خواهد کرد.

زن به هیچ وجه مستحق دریافت نحله و اجرت المثل به صورت همزمان نیست و دریافت هرکدام از آن‌ها، حکم دریافت دیگری را منقضی خواهد کرد.

نحوه دریافت نحله

همانطور که گفته شد، زوجه بعد یا حین سپری کردن پروسه طلاق، باید برای دریافت نحله خود (در صورت رد شدن یا ارائه نکردن مدارک استنادی جهت دریافت اجرت المثل) از طریق دفتر خدمات قضایی دادخواست رسمی‌اش را ارئه بدهد. دادگاه صالح رسیدگی به موضوع نحله در محل زندگی مشترک زوجین برگزار می‌شود که باید هر دو زوج و زوجه در روز رسیدگی به پرونده در جلسه حضور داشته باشند.

در این جلسه زوجه مجدداً می‌تواند مدارک استنادی خود را در خصوص انجام امور و فعالیت‌های غیر مجانی‌اش در جهت درخواست زوج به قاضی ارائه کند. اگر این مدارک با گزارش کارشناس مورد تأیید مقام قضایی قرار گرفت، اجرت المثل به او پرداخت می‌شود و در غیر این صورت، دادگاه برای حمایت از حق و حقوق فعالیت‌های انجام شده وی، بدون نظر کارشناس مبلغی را به عنوان نحله یا بخشش در همان جلسه مشخص می‌کند تا زوجه از آن بهره‌مند شود.

جمع بندی

همان‌طور که توضیح دادیم، نحله یکی از حقوق زن در خانواده است که در طلاق از طرف مرد به خانم تعلق می‌گیرد. برای آشنایی با شرایط دریافت نحله پیشنهاد می‌کنیم با کارشناسان حقوقی دادنیک در تماس باشید و یا با وکیل خانواده مشورت کنید.

سوالات متداول