رجوع از هبه

رجوع از هبه، به معنی فسخ یک‌طرفه عقد هبه، از سوی واهب یا هبه‌کننده است. ازبین‌رفتن مال موهوبه، انتقال آن به غیر و معوض بودن هبه، از مواردی است که رجوع از هبه، را ناممکن می‌کند؛ بنابراین، در غیر این موارد، سایر موارد، از موارد مجاز رجوع از هبه در قانون مدنی است.

در این مقاله از دادنیک به بررسی رجوع از هبه و شرایط آن می‌پردازیم. در صورت نیاز به مشاوره حقوقی پیرامون شرایط رجوع از هبه با کارشناسان ما در ارتباط باشید.

هبه چیست؟

یکی از عقود مطرح شده در قانون مدنی، عقد هبه است که یعنی شخصی، مالی را به‌صورت رایگان به دیگری تملیک نماید. تملیک کننده، واهب، طرف دیگر را متهب، مالی را که مورد هبه است، عین موهوبه می‌نامند. در واقع عقد هبه همان هدیه‌دادن عامیانه است.

گاهی اوقات، کسی که هبه‌ای نموده است، ممکن است به هر دلیل پشیمان گردد و بخواهد از این عمل خود رجوع کند و مالی که بخشیده پس بگیرد. به این عمل، رجوع از هبه می‌گویند که بر طبق مقررات قانونی، علی‌الاصول، صحیح و مجاز خواهد بود.

رجوع از هبه چیست؟

هبه، یک عقد جایز است که امکان رجوع از آن و فسخ عقد، یعنی برهم‌زدن یک‌طرفه آن، بدون موافقت طرف مقابل، ممکن است.

واهب یا هبه‌کننده، قادر است در شرایط خاصی، به‌صورت یک‌طرفه، عقد هبه را فسخ کند و مال خود را مسترد دارد. در اصطلاح حقوقی، به این عمل، رجوع از هبه، می‌گویند که صرفاً طبق شرایط و موانع رجوع از هبه در قانون مدنی، ممکن است.

در چه مواردی نمی‌توان از هبه رجوع کرد؟

طبق ماده ۸۰۳ قانون مدنی موانع رجوع از هبه شامل موارد زیر است:

• عین موهوبه (مالی که هبه شده است) از بین رفته و تلف شده باشد. مانند اینکه واهب، لباسی را به متهب، هبه کرده و لباس پس از داده شدن به متهب، در آتش بسوزد.
• متهب (گیرنده هبه) پدر، مادر یا اولاد واهب باشد.
• هبه معوض باشد و عوض هبه هم دریافت شده باشد. مانند اینکه، واهب، اتومبیلی را به متهب، هبه کند و در مقابل، متهب نیز مالکیت خانه‌ای را به واهب، منتقل کند و خانه را هم به او تحویل دهد.
• مال مورد هبه تغییر کرده باشد. مانند اینکه، واهب، پارچه‌ای را به متهب، هبه کند و متهب، با آن پارچه، لباس بدوزد.

اگر هیچ‌کدام از این موانع رجوع از هبه، موجود نباشد، می‌توان از هبه رجوع نمود.

شرایط رجوع از هبه

شرایط رجوع از هبه در قانون مدنی، عبارت است از:

• مال موهوبه، از بین نرفته و مالکیت آن به دیگری منتقل نگردیده باشد.
• گیرنده هبه پدر، مادر یا اولاد واهب نباشد.
• هبه، از نوع هبه معوض نباشد یا درصورتی‌که معوض است، عوض هبه اخذ نشده باشد.
• در مال هبه شده، هیچ تغییری، اتفاق نیفتاده باشد.

با فراهم بودن کلیه شرایط رجوع از هبه می‌توان عقد هبه را فسخ و مال موضوع عقد را پس گرفت.

جمع‌بندی

هبه در اصطلاح به معنی بخشیدن و دادن هدیه‌ای به دیگری بدون عوض است. مطابق قانون مدنی هبه یک عقد جایز است که قابل‌فسخ است. به فسخ یک‌جانبه عقد هبه از سوی واهب رجوع از هبه گفته می‌شود.

البته رجوع از هبه دارای شرایطی است از جمله عدم تلف‌شدن یا تغییر مال هبه، عدم وجود رابطه والدین – فرزندی میان واهب و متهب و معوض نبودن هبه.

وکلای مؤسسه حقوقی دادنیک آماده‌اند تا شما مخاطبان عزیز را در زمینه رجوع از هبه پشتیبانی و راهنمایی کنند.

سؤالات متداول