رسیدگی در هیات عمومی دیوان عدالت اداری به صورت غیر حضوری انجام می‌گیرد و دو امر مهم در ایجاد و پیگیری روند آن ایفای نقش می‌کنند. اولاً این که رسیدگی در دیوان عدالت اداری منوط به این است که در ابتدای این روند کد ملی درج شود.
ثانیاً شخص شاکی قبل از ثبت دادخواست باید در راستای ثبت نام در سامانه ثنا اقدام کند، چراکه خود شخص با داشتن شماره ثبت و رمز پرونده میتواند مراحل رسیدگی به پرونده در دیوان عدالت اداری را پیگیری کند و از روند آن مطلع شود.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری چه وظایفی را برعهده دارد؟
نظر به اصل 173 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دیوان عدالت اداری در واقع یکی از مراجع خاص قضایی است که زیر نظر رییس قوه قضاییه فعالیت دارد.
دیوان عدالت اداری به موضوع رسیدگی به شکایات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی حقوق خصوصی نسبت به تصمیمات و اقدامات مأموران، واحدها یا آیین نامههای دولتی، اعم از وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها، نهادهای انقلابی و مؤسسات وابسته به آن‌ها و همچنین مؤسسات عمومی غیردولتی می‌پردازد.
از سوی دیگر مواردی چون مغایرت با شرع یا قانون و یا عدم صلاحیت مرجع مربوطه، مسائلی چون تجاوز یا سوءاستفاده از اختیارات یا تخلف در اجرای قوانین و مقررات و یا خودداری از انجام وظایفی که موجب ضایع شدن حقوق اشخاص میشود را مورد بررسی قرار می‌دهد.
چه پرونده‌هایی در هیات عمومی رسیدگی میشود؟
این وظایف شامل رسیدگی به اعتراضات، شکایات و تظلمات مردم نسبت به مأموران، ادارات و آیین نامههای دولتی است که خلاف قانون یا خارج از حدود اختیارات عمل کرده اند. این پرونده‌ها به طور کلی در موارد ذیل خلاصه می‌شوند که در ذیل به سادگی بیان شده اند:
- شکایات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی حقوق خصوصی نسبت به تصمیمات و اقدامات مأموران، واحدها یا آیین نامههای دولتی
- تجدیدنظرخواهی در دیوان عدالت اداری و پیگیری، رسیدگی و احقاق حقوق اشخاص حقیقی و حقوقی در راستای اعتراض و شکایت از تصمیمات قطعی هیات‌های رسیدگی به تخلفات اداری، کمیسیون‌های مالیاتی و شهرداری‌ها
- پیگیری و رسیدگی به اعتراض و شکایت کارمندان و حقوق بگیران دولتی و شکایت قضات و مشمولان قانون مدیریت خدمات کشوری و نیز سایر مستخدمان واحدها و مؤسسات مشمول این قانون (اعم از لشکری و کشوری) دچار تضییع حقوق
استنکاف از اجرای رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری
استنکاف از اجزای رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری شامل موارد ذیل است:
- استنکاف از اجرای دستور موقت
- استنکاف از حضور در شعبه جهت ادای توضیح
- استنکاف از تعیین نماینده
- استنکاف از ارسال اسناد و مدارک
- استنکاف از اجرای آرای هیأت عمومی و احکام قطعی شعب دیوان
در واقع استنکاف از اجزای رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری و بی توجهی به موضوع مدت زمان اجرای احکام در دیوان عدالت اداری به سه شکل کلی زیر تجلی پیدا می‌کند:
- استنکاف صریح:
زمانی که مسئول و مخاطب اجرای حکم دیوان به صراحت عدم اجرای رأی قطعی اعتراف و به صورت کتبی و شفاهی به این موضوع اذعان می‌کند، در چنین شرایطی، این امر مستنکف صریح تلقی میشود.
- استنکاف ضمنی:
این نوع از استنکاف زمانی جلو پیدا می‌کند که مسئول و مخاطب اجرای حکم دیوان با توجیه کردن دلایل عدم اجرای رأی، تمسک یا چنگ زدن به مسئولیت‌های ناشی از اجرای حکم، با درنگ و تردید بدون رعایت موازین قانونی و همچینین خلاف جهت رأی از اجرای رأی دیوان خـودداری نماید.
- استنکاف عملی:
مخاطب و مسئول اجرای حکم در روند شکایت با وجود اینکه از مفاد حکم و محکومیت اطلاع داشته باشد، با ترک فعل خود (خودداری فرد از انجام وظیفه قانونی خود) برخلاف مفاد حکم دیوان عمل نماید و با وجود حصول شرایط مندرج در ماده 35 قانون دیوان عدالت اداری و تعقیب عملیات اجرائی در خصوص حکم توسط دادرس اجرای احکام از اجرای رأی دیوان برغم انقضای مهلت اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری که از سوی شعبه و واحد اجرای احکام دیوان بنحو معقول و متعارف مقرر گردیده است، امتناع و سرپیچی نماید، در این صورت استنکاف عملاً محقق گردیده و استنکاف عملی متجلی میشود.
قوانین تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری و محکومیت‌های استنکاف
- در صورت استنکاف ورزیدن سازمان‌ها، ادارات، هیأت‌ها و ماموران طرف شکایت از اجرای دستور موقت مطابق ماده 39 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، شعبه‌ای این دستور را صادر کرده است میتواند متخلف را از خدمت به مدت شش ماه تا یک سال به انفصال محکوم کرده و او را وادار به جبران خسارت وارده کند.
- در صورتی که طرف شکایت شخص حقیقی یا نماینده شخص حقوقی باشد و پس از احضار، بدون اینکه عذر موجهی داشته باشد، از حضور جهت ادای توضیح خودداری نماید، مطابق تبصره 2 ماده 43 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، شعبه حق دارد او را جلب نماید یا از خدمات دولتی به مدت یک ماه تا یک سال به انفصال موقت محکوم کند.
- بر طبق ماده 44 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، کلیه واحدهای دولتی، شهرداری‌ها و سایر مؤسسات عمومی و همچنین مأموران باید مدارک و پرونده‌های مورد مطالبه رئیس دیوان یا هر یک از شعب آن را ارسال نمایند که در صورت استنکاف، به انفصال موقت از خدمات دولتی از یک ماه تا یکسال یا کسر یک سوم حقوق و مزایا به مدت سه ماه تا یک سال محکوم می‌شوند.
- در صورتی که محکوم علیه (فرد یا افرادی که به انجام کاری محکوم شده اند) از اجرای رأی قطعی دیوان، استنکاف کند، بر اساس ماده 112 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری و به رأی شعبه صادرکننده حکم به انفصال موقت از خدمات دولتی تا پنج سال و همچنین جبران خسارت وارده محکوم میشود.
- شعبه رسیدگی‌کننده به استنکاف موظف این برابر با تبصره 3 ماده 110 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، شخص یا اشخاص مستنکف را احضار و موضوع را به فرد یا افراد مذکور تفهیم نماید. در صورتی که مستنکف استمهال کند یا به عبارتی از دادگاه مهلت بخواهد، این زمان که جهت اجرای حکم و اعلام به دیوان به او داده میشود، حداکثر یک هفته است. بنابراین در صورتی که غیر این چنین شرایط باشد، فرد مشمول حکم مقرر در ماده مذکور این قانون می‌گردد.
- زمانی که رأی هیأت عمومی دیوان در روزنامه رسمی کشور منتشر شود و در چنین شرایطی، مسؤولان ذی ربط باز هم از اجرای آن استنکاف نمایند، بر اساس مواد 93 و 109 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، به تقاضای ذی نفع یا رئیس دیوان و با حکم یکی از شعب تجدید نظر دیوان، به انفصال موقت از خدمات دولتی به مدت سه ماه تا یک سال و جبران خسارت وارده محکوم می‌شوند.
رای قطعی دیوان عدالت اداری
از آنجایی که دیوان عدالت اداری از بالاترین دادگاه در سیستم عدالت اداری ایران است، تصمیمات این مرجع نیز الزامی بوده و بسیار مهم تلقی میشود. حال سؤال اینجاست که رأی قطعی دیوان عدالت اداری به چه معناست؟ این رأی به این معناست که جز در موارد خاص غیر قابل اعتراض نیست.
یکی از راه‌های خاصی که می‌توان به ارای قطعی دیوان عدالت ادارای اعتراض کرد، اعاده دادرسی (در خواست توسط کسی که حکم به ضرر او صادر شده) است که مواد 98 تا 106 قانون دیوان عدالت اداری به این امر پرداخته است. جهات و موارد اعاده دادرسی در ماده 98 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری:
- حکمی که صادر شده، خارج از موضوع شکایت باشد.
- حکمی که صادر شده، از میزان خواسته و موضوع دادخواست بیشتر باشد.
- در حکم صادر شده تضاد وجود داشته باشد.
- حکم صادر شده با سایر احکام در همان زمینه دارای اختلاف باشد.
- یا اعتبار سند در دادگاه زیر سؤال برود و یا جعلی بودن آن اثبات شود.
مهلت اعتراض به رای قطعی دیوان عدالت اداری
مطابق ماده 65 قانون دیوان عدالت اداری مهلت اعتراض یا تجدیدنظرخواهی در مورد آراء شعب بدوی دیوان، برای اشخاص مقیم ایران 20 روز و برای اشخاص مقیم خارج از ایران دو ماه از تاریخ ابلاغ خواهد بود.
در این مطلب با وظایف هیأت عمومی دیوان عدالت اداری آشنا شدید اما اگر می‌خواهید بیشتر در رابطه با موضوع رسیدگی در هیات عمومی دیوان عدالت اداری بدانید، می‌توانید از طریق مشاوره رایگان با مشاوران مؤسسه حقوقی دادنیک در ارتباط باشید و ضمن آگاهی بیشتر در این زمینه، با دقت بیشتری به جزئیات پاسخ سؤالات و مشکلات خود بپردازید.
سوالات متداول
آیا رأی هیات عمومی دیوان عدالت اداری در حکم قانون است؟
بله و در صورت استنکاف ورزیدن از آن، بر اساس قوانین تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری محکومیت‌هایی را شامل میشود که در مقاله ذکر شده است.
تشکیلات دیوان شامل چیست؟
دیوان دارای ده شعبه است که دو عضو عبارت از یک رئیس یا علی البدل رئیس (قائم مقام ریاست کل) و یک مشاور است. رئیس شعبه اول سمت ریاست کل دیوان را بر عهده خواهد داشت.
در صورت غیبت رئیس کل چه کسی تصمیم گیرنده است؟
دیوان عدالت اداری در تهران مستقر، دارای ۲۵ شعبه و هر شعبه آن از یک رئیس یا عضو علی البدل تشکیل شده است. رییس شعبه اول، رییس کل دیوان بوده و میتواند به تعداد لازم معاون و مشاور داشته باشد. بنابراین در صورت غیبت رئیس کل، رئیس شعبه دوم قائم مقام ریاست کل تصمیم گیرنده است و تعیین رأی نهائی با اوست.
ترتیب رسیدگی دیوان به چه صورت است؟
رسیدگی در دیوان با تقدیم دادخواست آغاز میشود که باید به زبان فارسی باشد و بر روی برگهای چاپی مخصوص نوشته شود. دادخواست باید به تعداد طرف دعوی به اضافه یک نسخه باشد. ضمناً به فتوکپی مدارک و مستندات به تعداد دادخواستها نیاز است که باید به صورت ضمیمه دادخواست، تسلیم گردد. اگر دادخواستی فاقد امضاء و شرایط مذکور باشد، از طرف مدیر دفتر رد میشود و شاکی میتواند تجدید دادخواست نماید.
دادنیک چیست؟
دادنیک یک موسسه حقوقی است که خدمات حقوقی خانواده مانند انواع طلاق، انحصار وراثت، خدمات مربوط به کنسولگری و… را به ایرانیان داخل و خارج از کشور ارائه می‌دهد.
آیا امکان برگزار جلسه آنلاین با وکیل وجود دارد؟
بله. در صورتی که در شهر و یا کشورهای دیگر سکونت دارید و یا به دلیل مشغله کاری امکان حضور در دفتر را ندارید، می‌توانید جهت تنظیم جلسه آنلاین با وکیل پایه یک دادگستری، به واتس‌اپ یا تلگرام دادنیک پیام دهید.
چگونه به دادنیک اعتماد کنیم؟
وکلای موسسه دادنیک (یا همکاران ما در موسسه دادنیک) وکیل پایه یک دادگستری هستند و دارای پروانه وکالت فعال در کانون وکلا می‌باشند. ضمن اینکه قرارداد فی مابین موکل و وکلای دادنیک در سامانه ثنا که متعلق به قوه قضاییه است، تنظیم و ثبت میشود. که قابل پیگیری توسط وکیل و موکل می‌باشد.
این مطلب توسط تیم تحریریه دادنیک گردآوری و منتشر شده است.
تیم تحریریه دادنیک روزانه و در جهت افزایش اطلاعات کاربران سایت، مطالب متعددی در زمینه‌های مختلف منتشر می‌نماید.
برای مشاوره با وکیل متخصص می‌توانید با کارشناسان دادنیک در ارتباط باشید.
