بعضی اوقات به خاطر فوت مادر در یک خانواده ، این سوال در بین افراد به وجود می‌آید که در صورت به دست آوردن ارث‌های به جا مانده، تقسیم ارث مادر چگونه و با چه شرایطی انجام میشود؟
البته به طور کلی ارث فقط شامل موارد حقوق‌های مادی متوفی نمی‌شود و وارث بعد از فوت مورث، تمام حقوق معنی او مثل بدهی‌ها را هم به ارث می‌برد. با این حال شاید در شرایط خاصی برایتان سوال به وجود آمده است که نحوه تقسیم ارث مادر چگونه انجام میشود و فرقش با سایر نحوه‌ها تقسیم ترکه چگونه است؟
نحوه تقسیم ارث مادر چگونه است؟
در این خصوص، قانون مدنی کشور تفاوتی را بین تقسیم ارث پدر و تقسیم ارث مادر قائل نشده و بر اساس طبقات ارث موجود، اموال هر یک از آنها به سایر بستگان سببی یا نسبی منتقل خواهد شد که در این بین، اولویت با پدر و مادر متوفی و فرزندان وی است.
به طور کلی این موضوع را در نظر داشته باشید که در قانون تقسیم ارث مادر، برخلاف تصورات رایج در جامعه مبنی بر تقسیم مساوی اموال و دیون متوفی، فرزند پسر دو برابر فرزند دختر ارث را به دست می‌آورد که تقسیم آن شرایطی دارد که در ادامه مطالعه می‌کنید.
مراحل انحصار وراثت مادر
انحصار وراثت به معنی تعیین تکلیف میراث هر فرد پس از فوت است که باید توسط ورثه تعیین شود. رسیدگی به این کار برعهده مراجع قانونی است که آنها شرایط مورث را بر اساس قانون انحصار وراثت تعیین کرده و رأی صادر شده خودشان را با عنوان عمومی «گواهی انحصار وراثت» در اختیار وارث قرار می‌دهد.
در خصوص مراحل انحصار وراثت مادر باید این نکته را در نظر داشته باشید که وکیل موردنظر می‌تواند به نیابت از فرزندان یا نسبین طبق اول ارث تمام مراحل قانونی را سپری کند و در غیر این صورت، خود وراث می‌توانند کارهای مربوط به آن را به شرح زیر انجام دهند:
- ابتدا باید گواهی فوت متوفی به صورت حضوری یا اینترنتی از ثبت احوال گرفته شود.
- وکیل یا یکی از وراث به نمایندگی از سایر وراثان به همراه مدرک آنها باید گواهی فت را به شورای حل اختلاف محل زندگی خود ارائه کند.
- همه وراثان به همراه دو شاهد که بر طبق قانونی باید از آشنایان متوفی باشند، برای تکمیل مراحل استشهادیه و پیگیری وضعیت پرونده انحصار وراثت به دفتر ثبت اسناد مراجعه خواهند کرد.
- بعد از تکمیل مرحله فوق، دارک هویتی و استشهادیه باید مجدداً به شورای حل ختلاف برگردد و دادخواست گواهی انحصار وراثت به ثبت برسد.
- مالیات تقسیم ارث مادر محاسبه شده و برگه مالیاتی آن به دست وراثان می‌رسد.
- در نهایت همه وراث باید در جلسه دادگاه حضور داشته باشند تا گواهی انحصار وراثت صادر شود.
سهم الارث فرزندان
فرزندان شاید مهم‌ترین رکن تقسیم ارث مادر باشند و در فرضی که حتی پدر و مادر متوفی، یعنی پدربزرگ و مادربزرگ اولادها، در قید حیات نباشند، در این صورت تمام حقوق عینی و دینی مادر به فرزندان خود می‌رسد.
همانطور که توضیح داده شد، قانون تقسیم ارث مادر در این زمینه فرقی با دیگر قوانین ندارد و فرزند پسر همیشه دو برابر فرزند دختر ارث والدین را دریافت خواهد کرد. اما به هر حال ممکن است متوفی یک / چند فرزند دختر یا یک / چند فرزند پسر داشته باشد که در این صورت تقسیم ارث مادر چگونه انجام خواهد شد؟
سهم الارث فرزند دختر از مادر
بند «ب» ماده ۹۰۷ قانون مدنی در خصوص حمایت فرزندان از تقسیم ارث مادر می‌گوید:
اگر مادر چندین فرزند داشته باشند که همه دختر باشد…؛ ترکه مادر کاملاً مساوی بین فرزندان تقسیم می‌گردد.
البته این مورد در صورتی بیان شده که متوفی از طبقه اول وراث، حتی پدر و مادر و همسر خودش را نیز از دست داده باشد و فقط فرزندان برای او باقی مانده باشند. به هر حال اگر فرزند دختر تنها اولاد باقی مانده متوفی باشد، کل ارث به او خواهد رسید.
سهم الارث فرزند پسر از مادر
بند «ب» ماده ۹۰۷ قانون مدنی نیز در خصوص فرزندان پسر هم صدق می‌کند و می‌گوید اگر مادر چندین فرزند داشته باشد که همه پسر باشند؛ ترکه مادر کاملاً به صورت مساوبی بین فرزندان تقسیم خواهد شد. به هر حال فرزند پسر هم مثل فرزند دختر در صورت تک بودن، کل ارث مادر را دریافت خواهد کرد.
ماده ۹۰۷ قانون مدنی در خصوص بند «ب»:
اگر اولاد متعدد باشند ولی تمام پسر…. ترکه بین آنها بالسویه تقسیم میشود.
تقسیم ارث زن بدون فرزند
در خصوص تقسیم ارث زن بدون فرزند، چند فرض وجود دارد که در ادامه مطالعه می‌کنید:
- در صورتیکه زن یا مادر فوت کند و همسر وی در قید حیات باشد، نصف اموال او به همسرش (عقد دائم) می‌رسد و مابقی ترکه بین سایر وراث از طبقه‌های اول (پدر و مادر / فررزندان / نوه)، طبقه دوم (پدربزرگ پدری و پدربزرگ مادری، مادربزرگ مادری، مادربزرگ پدری، برادر و خواهر متوفی، خواهرزادگان و برادرزادگان متوفی) و طبقه سوم ( عموها، عمه‌ها، دایی‌ها، خاله‌ها و فرزندان آنها) تقسیم خواهد شد.
- هرگاه زن فوت شده به جز همسر خود، وارث دیگری نداشته باشد، بر اساس قانون تمام ارث به همسر قانونی‌اش می‌رسد.
- در فرضی که متوفی هیچ وارثی نداشته باشد، ماده ۳۳۵ قانون امور حسبی وارد عمل میشود و اگر زن فوت شده، وصیتی بر مال و دیون خود داشت که تا یک سوم آن انجام میشود و در غیر این صورت کل ترکه او در اختیار دادستان به عنوان یک مقام دولتی قرار خواهد گرفت که صرف امور خاص مندرج در قانون خواهد شد و اگر تاریخ تسلیم مال به دادستان ۱۰ سال گذشته باشد و ورثه‌ای برای آن مشخص نشده باشد، تمام اموال به خزانه دولت تسلیم خواهد شد.
تقسیم ارث طلای مادر
در خصوص تقسیم ارث طلای مادر از آنجایی که یک کالای زینتی محسوب میشود، عرف جامعه اینگونه توضیح می‌دهد که این ترکه به جا مانده از متوفی باید به مادر، فرزند یا خواهر او برسد. اما از منظر دیدگاه قانونی، هیچ تغییری و استثنائی در بین تقسیم آن ترکه وجود ندارد و فرزندان پسر هم می‌توانند از این قاعده سهمی داشته باشند.
قوانین انحصار وراثت
برای دریافت انحصار وراثت متوفی، وراث یا وکیل انحصار وراثت آنها باید چندین مدرک قانونی را به شرح ذیل کسب کرده و آن را برای پیگیری وضعیت تقسیم ارث مادر به مقامات قانونی تسلیم کنند:
- استشهادیه محضری
- شناسنامه متوفی
- عقدنامه یا رونوشتی از آن
- شناسنامه وراث
- در صورت وجود، وصیت نامه رسمی شخص فوت شده
- و برای متوفیان قبل از سال ۹۵ که تاکنون در خصوص انحصار وراثت اقدامی انجام نداده‌اند، گواهی تسلیم اظهارنامه مالیاتی هم باید وجود داشته باشد.
سوالات متداول
تقسیم ارث مادر با تقسیم ارث پدر چه تفاوتی دارد؟
قوانین انحصار وراثت مادر و انحصار وراثت پدر تفاوتی باهم ندارند.
برای انحصار وراثت ارث مادر نیاز به حضور همه فرزندان است؟
خیر، هر یک از وراث از طبقات ارث به تنهایی می‌توانند برای تقسیم ارث مراجعه کنند و نیازی به حضور همه وراث نیست.
این مطلب توسط تیم تحریریه دادنیک گردآوری و منتشر شده است.
تیم تحریریه دادنیک روزانه و در جهت افزایش اطلاعات کاربران سایت، مطالب متعددی در زمینه‌های مختلف منتشر می‌نماید.
برای مشاوره با وکیل متخصص می‌توانید با کارشناسان دادنیک در ارتباط باشید.
