عسر و حرج چیست؟

در شرایطی که زندگی برای زوجه (خانم) با سختی و مشقت همراه شود؛ قانون این اجازه را به زن داده است که با اثبات این موضوع از همسرش جدا شود. در واقع اگر عسر و حرج رخ داده باشد؛ طلاق از طرف زن مطرح می‌شود و حق طلاق با زن خواهد بود.

در واقع اثبات عسر و حرج شرایطی دارد که در این مطلب توضیح می‌دهیم. پیشنهاد می‌کنیم در صورتی که قصد دارید برای طلاق یک طرفه به خاطر عسر و حرج اقدام کنید حتما از وکیل طلاق از طرف زن کمک بگیرید. طلاق از طرف خانم پیچیدگی هایی دارد که اگر مراحل آن اشتباه طی شود ممکن است نتیجه مطلوب انجام نشود. برای راهنمایی بیش‌تر می‌توانید با مشاوران حقوقی دادنیک در ارتباط باشید.

عسر و حرج چیست؟

طبق ماده 1130 قانون مدنی، عسر و حرج به شرایطی گفته می‌شود که ادامه زندگی مشترک را برای زن سخت و مشقت‌بار می‌کند. در واقع اگر شرایط سخت و نامتعارفی در زندگی زوجین رخ دهد؛ و زن توانایی تغییر، مدیریت یا بهتر شدن این شرایط را نداشته باشد؛ قانون حق طلاق را به زن می‌دهد.

زن با استناد به این ماده قانون مدنی می‌تواند مدارکی که عسر و حرج را نشان می‌دهد آماده کرده؛ و آن‌ها را جهت بررسی به دادگاه ارائه کند. سپس قاضی مدارک ارسالی را بررسی می‌کند و در صورت تأیید سختی زندگی برای زوجه حکم نهایی را صادر خواهد کرد.

موارد عسر و حرج در قانون مدنی

برای اثبات عسر و حرج به دادگاه لازم است که زن مصادیق بارز عسر و حرج را بشناسند. در ادامه چهار مورد از مصادیق عسر و حرج که در پرونده‌های طلاق از طرف زن مطرح می‌شود را جهت شناخت بیشتر ارائه کرده‌ایم.

• ترک کردن زندگی مشترک توسط مرد 6 ماه متوالی یا 9 ماه متناوب و عدم مراجعه او به همسر و فرزندانش
• اعتیاد مداوم و آسیب‌زننده زوج به مواد مخدر و مشروبات الکلی و امتناع از ترک آن‌ها
• محکومیت زوج به حبس لازم‌الاجرای بیشتر از 5 سال
• ضرب و شتم یا هرگونه سوء رفتار زوج با همسرش به صورت مستمر و سخت شدن زندگی برای زن
• مبتلا شدن مرد به یکی از بیماری‌های صعب‌العلاج جسمانی یا روانی

عسر و حرج در دوران عقد

زن ممکن است در دوران عقد و پس از جاری شدن نکاح با مشکلاتی مواجه شود که شروع زندگی مشترک را برایش سخت و دشوار کند. به عنوان مثال امکان دارد که سوء رفتار مرد، توقعات جنسی نامعقول و… باعث این موضوع شده باشد. یا اینکه زوج با وجود طولانی شدن دوران عقد، مرد از تهیه لوازم اولیه زندگی و شروع زندگی مشترک امتناع کند.

در این شرایط توصیه می‌شود که زن برای طلاق به خاطر عسر و حرج اقدام کند. قوانین طلاق عسر و حرج برای تمام زنان یکسان است؛ و تفاوتی ندارد که زوجه در دوران عقد باشد، یا پس از ازدواج دچار سختی در زندگی مشترک شود.

طبق قانون مدنی، زن در صورت سخت و مشقت‌بار شدن زندگی مشترکش می‌کند درخواست طلاق یک طرفه را در دادگاه مطرح کند.

عسر و حرج در عقد موقت

زن و مرد می‌توانند به صورت مدت‌دار و با رعایت شرایط نکاح موقت نیز به زوجیت هم دربیایند. اگر زن در عقد موقت دچار عسر و حرج شود نیز می‌تواند برای جدایی اقدام کند.

در این شرایط با صدور حکم نهایی مدت زوجیت را منحل کرده؛ و عقد موقت را به پایان می‌رساند. سپس زوجه می‌تواند بدون فشار روانی و استرس به زندگی خودش ادامه دهد؛ و با تهدید و… از سمت همسرش برای ادامه زوجیت و اجتناب از جدایی مواجه نخواهد شد.

طلاق با استناد به عسر و حرج زن

طلاق عسر و حرج چقدر طول می‌کشد؟ زن‌هایی که تحت سختی و مشقت قرار دارند؛ و می‌خواهند سریع‌تر زندگی مشترکشان را به پایان برسانند این سؤال را مطرح می‌کنند. چون گاهی مواقع شرایطی برای زوجه به وجود می‌آید که حتی تحمل یک دقیقه بیشتر زندگی مشترک می‌تواند صدمات جسمی و روانی برای او در پی داشته باشد.

برای طلاق با استناد به عسر و حرج، لازم است که زن دادخواست طلاق را تنظیم کرده و آن را از طریق دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی ثبت کند. بعد از ثبت طلاق، باید زوجه مدارک عسر و حرج را آماده کرده و به دادگاه تحویل دهد. در صورتی که مشقت‌بار بودن زندگی برای زن توسط دادگاه تأیید شود، قاضی حکم طلاق را صادر می‌کند.

زن با داشتن این حکم می‌تواند یک طرفه از همسرش جدا شود؛ و مرد نمی‌تواند مانع از طلاق همسرش شود. همچنین، توجه به این نکته ضروری است که طلاق به خاطر عسر و حرج از نوع طلاق بائن است؛ و پس از جاری شدن حکم طلاق مرد نمی‌تواند به همسرش رجوع کند.

راه‌های اثبات عسر و حرج

برای اینکه زن بتواند به دلیل عسر و حرج از همسرش جدا شود؛ لازم است که زوجه وجود این موضوع را در دادگاه ثابت کند. از جمله راه‌های اثبات عسر و حرج می‌توان به شهادت افراد بالغ و عاقل و ارائه مدارک قابل استناد اشاره کرد. به عنوان مثال اسنادی که نشان‌دهنده مراجعه‌های پی در پی مرد به کمپ ترک اعتیاد و عدم ترک مصرف مواد است، به عنوان یکی از اسناد قابل قبول عسر و حرج قابل استاند خواهد بود.

همچنین در صورت ترک منزل توسط همسر زن می‌تواند از استشهاد محلی و شهادت شهود حاضر در آن منطقه استفاده کند. یا برای اثبات بیماری واگیردار یا صعب‌العلاج مرد، ارائه پرونده پزشکی و نظر پزشک متخصص می‌تواند یکی از ادله قابل قبول توسط دادگاه باشد.

برای اثبات عسر و حرج در دادگاه و رسیدگی به پرونده، بهترین راه کمک گرفتن از وکلای متخصص این حوزه است. وکیل طلاق به دلیل عسر و حرج نحوه پیش بردن این پرونده را می‌شناسند؛ و با ارائه دلایل قابل قبول به سریع‌تر انجام شدن مراحل طلاق کمک می‌کند.

بذل مهریه در طلاق عسر و حرج

مهریه حق زن است؛ و مرد موظف است برای طلاق کلیه حقوق مالی زن از جمله مهریه را بپردازد؛ اما در شرایطی که زوجه دچار عسر و حرج شده باشد، معمولاً با بخشیدن کل مهریه یا بخشی از آن برای طلاق اقدام می‌کند. چون مرد ممکن است به خاطر عدم توانایی پرداخت مهریه قصد آزار و اذیت زوجه را داشته باشد؛ و فرایند طلاق را طولانی‌تر کند.

حضانت فرزند در طلاق عسر و حرج

در طلاق به خاطر عسر و حرج ابتدا قاضی پرونده را بررسی می‌کند؛ در صورتی که سوء رفتار خاصی در پدر وجود داشته باشد که زندگی را برای کودک سخت و غیرقابل تحمل کند، امکان دارد که حضانت فرزند به مادر واگذار شود؛ اما در صورتی که اختلاف فقط بین زوجین باشد؛ قانون حضانت فرزند طبق شرایط همیشگی اجرا خواهد شد. در واقع دادگاه برای صدور رأی نهایی حضانت فرزندان تصمیم‌گیری می‌کند.

نمونه دادخواست طلاق عسر و حرج

برای تنظیم درخواست عسر و حرج باید روش تنظیم دادخواست دعوا  و شرایط طرح آن در دادگاه را بشناسید. در ادامه یک نمونه دادخواست طلاق به خاطر شرایط عسر و حرج را برای شناخت بیشتر ارائه کرده‌ایم.

ریاست محترم دادگاه خانواده شهر …………

با سلام و احترام

احتراماً به استحضار می‌رسانم این‌جانب ………….. در تاریخ ………….. مطابق سند نکاحیه …………….. در دفتر ازدواج شماره ……… شهر …………………. با خوانده ….. ازدواج کرده‌ام.

متأسفانه از ابتدای زندگی با همسرم ایشان به مصرف مواد مخدر اعتیاد داشته‌اند و بر سر این موضوع اختلاف داشته‌ایم. در سال‌های اخیر، علی‌رغم مراجعه مداوم ایشان به کمپ ترک اعتیاد، فرد مذکور نتوانسته‌اند اعتیاد خود را کنار گذاشته و به زندگی طبیعی برگردند.

 از این رو، دیگر ادامه زندگی مشترک برای بنده غیرقابل تحمل شده است. لذا با بخشیدن کل مهریه خود که عبارت است از مبلغ …………. ریال تقاضای صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج را دارم.

جمع بندی

یکی از روش‌های طلاق و جدایی زوجین مطرح کردن عسر و حرج توسط زن است.  اگر مرد اعتیاد آسیب‌زننده داشته باشد، همسر را مورد آزار و اذیت قرار دهد یا زندگی مشترک را ترک کرده باشد، زن می‌تواند برای طلاق به خاطر عسر و حرج اقدام کند؛ و یک طرفه از همسرش جدا شود. در واقع این روش برخلاف طلاق توافقی بر اساس سازش زوجین نیست، بلکه زن یک طرفه درخواست طلاق را می‌دهد؛ و دادگاه به درخواست زوجه رسیدگی می‌کند.

سؤالات متداول