طلاق بائن چیست؟

طلاق بائن نوعی از انواع طلاق است که مرد در زمان عدّه نگاه داشتن زوجه نمی‌تواند به وی رجوع کند. درواقع در دوره‌ی عدّه‌ی طلاق بائن زن و مرد جدای از یکدیگر زندگی می‌کنند تا درصورت تمایل به بازگشت دوباره به یکدیگر (با شرایط مشخص)، ملزم به خواندن دوباره‌ی عقد نکاح باشند. در این مقاله شش شرطی که جدایی زوجین را مشمول این نوع از طلاق می‌کند، عنوان و مسائل حقوقی پیرامون آن‌ را روشن می‌کنیم.

اگرچه تلاش کردیم این مقاله راهنمای جامعی برای خوانندگان عزیز باشد اما پیچیدگی‌های هر پرونده ممکن است شما را سردرگم کرده باشد. در رابطه با این موضوع نیز مشاوره رایگان با کارشناسان موسسه حقوقی دادنیک از طریق تماس تلفنی و واتس‌اپ ابهامات شما را کاملا برطرف خواهد کرد.

انواع طلاق بائن

طلاق‌ها به دو دسته کلی طلاق رجعی و طلاق بائن تقسیم‌بندی می‌شوند. برای اینکه بدانیم طلاق بائن چیست به سراغ ریشه کلمه‌ی بائن می‌رویم و میبنیم چطور این کلمه قوانین مربوط به طلاق را دستخوش تغییر می‌کند.

رجعی در واژه یعنی «بازگشتنی» و بائن یعنی «جداشونده»

همانطور که از نام طلاق بائن برمی‌آید، زوج در مدت زمانی که زوجه عدّه‌ی طلاق را نگاه میدارد امکان رجوع (بازگشت) به زوجه خود را ندارد مگر اینکه مجددا عقد نکاح بین آن‌ها خوانده شود. اگر نمی‌دانید عده چیست، در مقاله‌ای به طور کامل به این موضوع پرداخته‌ایم.

به طور خلاصه عده به زمانی که گفته می‌شود که پس از هر طلاق، زوجه به مدت مشخصی (۳ دوره عادت ماهیانه) حق ازدواج مجدد را نخواهد داشت. مدت عدّه اما از جهت دیگری نیز اهمیت دارد.

این مدت زمان در نظر گرفته شده تا زوج و زوجه در صورتی که شرایط لازم وجود داشته باشد بتوانند بدون تشریفات حقوقی و شرعی مجددا به زندگی مشترک خود بازگردند. برای درک بهتر تعریف بالا از طلاق بائن، عدّه نقش کلیدی دارد؛ بعبارتی:

طلاق بائن نوعی از طلاق است که با شروط مشخصی، مرد حتی در زمان عدّه (که بعنوان فرصتی برای بازگشت طرفین به زندگی مشترک لحاظ شده) نیز حق بازگشت به زوجه پیشین خود را ندارد.

شش قسم طلاق در فقه و حقوق اسلامی درمورد ازدواج وجود دارد که از نوع طلاق بائن بحساب می‌آیند:

• طلاق زن یائسه
• طلاق زنی که پس از ازدواج با همسر رابطه نداشته باشد.
• طلاق خلع
• طلاق مبارات
• طلاق سوم
• طلاق دختری که نه سالش تمام نشده باشد.

ماده ۱۱۴۳ تا ۱۱۴۵ قانون مدنی ایران درمورد این نوع از انواع طلاق است. در این سه ماده، به تقسیم‌بندی رجعی و بائن طلاق‌ها، غیرقابل رجوع بودن زوج به زوجه در طلاق بائن و همچنین ذکر انواع این طلاق (که در بالا گفتیم) اشاره شده است. در ادامه شرایط هر یک از این اقسام طلاق را تشریح خواهیم کرد.

عده طلاق بائن

همانطور که گفتیم، عدّه مدت زمانیست که پس از طلاق، زوجه حق ازدواج مجدد نداشته و مرد ملزم به پرداخت نفقه است. اما این مدت زمان برای طلاق‌های بائن با نکات مهم دیگری همراه است.

• در طلاق زنان یائسه و طلاق پیش از آمیزش، نیازی به گذراندن عدّه نیست.
• در مورد زن حامله، مدت عدّه تا موعد به دنیا آمدن فرزند خواهد بود. در این مدت زمان، زوج فقط در این نوع از طلاق بائن ملزم به پرداخت نفقه به زوجه خواهد بود.
• مدت زمان عدّه به بیان فقهی و بطور کلی سه طهر (سه بار پاک شدن حیض) است. اما درصورتی که به هر دلیلی، عادت ماهیانه وجود نداشته باشد؛ این زمان سه ماه تعیین می‌شود.

عده طلاق رجعی و بائن از لحاظ زمان باهم تفاوتی ندارند اما از لحاظ حقوقی تفاوت‌های مهمی با یکدیگر دارند.

شرایط طلاق بائن

پیش از این درمورد انواع طلاق بائن صحبت کردیم اما چه شرایطی برای هریک از انواع این طلاق مصداق دارد؟

طلاق زن یائسه

یائسه به شرایط زنی گفته می‌شود که در میان‌سالی (معمولا ۵۰ سال به بالا) عادت ماهیانه نداشته و قدرت بارداری خود را از دست داده است. درصورتی که طلاق طرفین در این شرایط از زوجه اتفاق بیافتد، بواسطه‌ی عدم نیاز به نگهداشتن عده، طلاق از نوع بائن خواهد بود و احکام فقهی و حقوقی مربوط به این نوع از طلاق لحاظ می‌شود.

طلاق پیش از رابطه با همسر

درصورتی که پس از ازدواج، نزدیکی و رابطه زناشویی برقرار نشود نیازی به نگهداشتن عدّه نخواهد بود، به همین واسطه این طلاق نیز از نوع بائن خواهد بود.

طلاق خلع‌

طلاق خلع درواقع طلاقی‌ست که بخاطر عدم علاقه‌ی زن به مرد و با بخشیدن بخشی از مهریه، تمام آن و یا مبلغی بیش از آن به زوج انجام می‌شود. در طلاق خلع، زوجه حاضر به پرداخت مبلغی به زوج می‌شود تا روند طلاق انجام شود. شرط بعدی این نوع از طلاق برای اینکه در دسته بائن قرار بگیرد، عدم انصراف زوجه از بخشش خود در زمان عدّه است. درواقع اگر زوجه از پرداخت مبلغ مشخص شده به زوج منصرف شود طلاق از نوع رجعی خواهد بود.

طلاق مبارات‌

این نوع طلاق به واسطه عدم علاقه طرفین به یکدیگر و با عنوان طلاق توافقی شناخته می‌شود. در این نوع از طلاق، مرد امکان رجوع به همسر خود در زمان عدّه را نخواهد داشت و در عوض آن زوجه مبلغی تا سقف میزان مهریه را به زوج می‌بخشد. طبیعتا درصورتیکه که زوجه در زمان عدّه از بخشش خود منصرف شود، طلاق از نوع رجعی خواهد بود.

طلاق سوم

این نوع از طلاق در عرف جامعه با عنوان سه طلاقه نیز مطرح می‌شود. درصورتی که مردی همسر خود را سه مرتبه طلاق دهد حق ازدواج مجدد با اون را نخواهد داشت مگر اینکه زوجه ازدواج و جدایی دیگری با مرد دیگری داشته باشد. طلاق سوم از نوع بائن است و مرد حق رجوع در آن نخواهد داشت.

رجوع از طلاق بائن

سوال پرتکرار درمورد این نوع از طلاق این است که در چه شرایطی مرد می‌تواند در زمان عدّه به زن رجوع کرده و طلاق از نوع بائن را به رجعی تغییر دهد؟

ویژگی طلاق بائن این است که زن را در بازگشت به زندگی تصمیم‌گیرنده قرار می‌دهد. ضمن اینکه در طلاق زنان یائسه و باکره نیازی به گذراندن عدّه نیست درنتیجه فی‌نفسه امکان تغییر طلاق از بائن به رجعی وجود ندارد.

درواقع تنها درصورتی که زوجه در زمان عدّه از بخشش مهریه خود منصرف شود امکان رجوع مرد به وی و تغییر از بائن به رجعی میسّر می‌شود. اگر سوالی درمورد نحوه ثبت قانونی رجوع از طلاق دارید مشاوران موسسه حقوقی دادنیک به رایگان به شما مشاوره خواهند داد.

مهریه در طلاق بائن

مهریه در این نوع از طلاق، متناسب با نوع آن متفاوت است. به طور کلی قوانین درمورد مهریه در این نوع از طلاق چند نکته مهم دارد.

• در طلاق بائن غیرمدخوله (دختر باکره)، زن تنها می‌تواند نیمی از مبلغ مهریه را دریافت کند.
• بذل مهریه در هیچ یک از انواع بائن محدودیتی نداشته و در طلاق خلع و مبارات شرط است.
• رجوع از بذل مهریه (درخواست مهریه و پشیمانی از بخشش آن) در انواع غیرمدخوله، یائسه و سه‌طلاقه امکان‌پذیر نیست. اما در طلاق‌های خلع و مبارات زوجه می‌تواند به مهریه رجوع کرده و احکام طلاق را به طلاق رجعی تغییر دهد.

شرایط طلاق بائن

ذکر دو نکته مهم از شرایط این شش قسم طلاق نیز ضروری است؛ مساله‌ی ارث و نفقه!

در طلاق بائن برخلاف رجعی، طرفین در زمان عدّه از یکدیگر ارث نمی‌برند. درواقع در زمان عدّه، بین طرفین شرعا و قانونا رابطه‌ای برقرار نیست تا از یکدیگر ارث ببرند.

نکته دوم اینکه در این طلاق و فسخ نکاح (ماده ۱۱۰۹ قانون مدنی) زوج ملزم به پرداخت نفقه به زوجه نیست مگر در شرایطی که زوجه باردار باشد. با وجود این شرط، زوج تا زمان وضع حمل، قانونا ملزم به پرداخت نفقه به زوجه خواهد خواهد بود.

در این مقاله بطور کلی با قوانین طلاق بائن، انواع و شرایط و ویژگی‌های آن برای زوج و زوجه آشنا شدیم. اگر درباره این موضوع نیاز به مشاوره و راهنمایی بیشتر دارید، موسسه حقوقی دادنیک مشاوره حقوقی رایگان را بصورت تلفنی و در واتس‌اپ برای شما عزیزان فراهم کرده است.

سوالات متداول