سلب حضانت فرزند از مادر

درصورت عدم توافق زوجین در رابطه با حضانت فرزندان پس از طلاق،‌ قانون صراحتا قوانین حضانت را برای فرزند دختر و پسر مشخص کرده است. در همین راستا نیز قوانینی در رابطه با سلب حضانت فرزند از مادر و پدر نیز در نظر گرفته شده تا مصلحت فرزندان به مخاطره نیافتد. در ادامه این مطلب درباره شرایط سلب حضانت فرزند از مادر توضیح می دهیم.

حضانت فرزندان در قانون مدنی

یکی از وظایف مهم قانون‌گذار تبیین قوانین اصولی و کارآمد درخصوص حمایت از کودکان در زمینه‌های جسمی و روحی آن‌ها است. قوانینی که در شرایط خاصی همچون جدایی والدین، فوت آن‌ها یا عدم صلاحیت لازم آن‌ها در نگهداری فرزندان؛ مساله حضانت را تعیین تکلیف می‌کند. 

مساله حضانت فرزندان با توجه به حساسیت‌های آن‌ها در سنین مختلف برای والدین در نظر گرفته شده و در شرایط ویژه‌ای مثل عدم صلاحیت پدر یا مادر در زمان حضانتشان نیز، قانون موضوع سلب حضانت را در نظر گرفته است. سلب حضانت فرزند از پدر و مادر شرایط نسبتا یکسانی دارد که پس از شناخت قوانین حضانت به آن می‌پردازیم.

قوانین حضانت فرزندان

قانون پیش از هرچیز این فرصت را به والدین می‌دهد تا هنگام طلاق در رابطه با حضانت فرزند یا فرزندان به توافق برسند. اما در صورتی که در این مورد توافقی حاصل نشود یا زمانی که موضوع فوت یک یا هردوی والدین مطرح باشد، قانون با ورود به ماجرا شروط حضانت فرزندان در سنین مختلف را در دستور کار قرار می‌دهد. این شرایط که با توجه به حساسیت‌های سنی کودکان دختر و پسر در نظر گرفته شده به نحو ذیل است:

• حضانت فرزند دختر: از بدو تولد تا سن هفت سالگی برعهده مادر است. پس از آن تا سن ۹ سالگی پدر موظف به حضانت از فرزند دختر بوده و در نهایت پس از سن ۹ سالگی کودک از حضانت خارج شده و خودش نسبت به زندگی با مادر یا پدر تصمیم می‌گیرد.
• حضانت فرزند پسر: از بدو تولد تا سن هفت سالگی با مادر و از هفت سالگی تا پانزده سالگی حضانت پسران با پدر خواهد بود. پس از ۱۵ سالگی نیز خودش تصمیم می‌گیرد با پدر یا با مادر زندگی کند.

شرایط سلب حضانت فرزند از مادر

همانطور که گفتیم حضانت فرزندان دختر و پسر تا سن ۷ سالگی با توجه به حساسیت‌های عاطفی و جسمی کودکان با مادر است. در این بازه سنی نیازهای کودک بخصوص نیازهای عاطفی او توسط مادر بهتر تامین شده و قانون نیز در نص خود اینطور حضانت را به مادر واگذار کرده است:

برای حضانت و نگهداری طفلی که والدین او جدا از یکدیگر زندگی می‌کنند، مادر تا سن هفت سالگی، اولویت دارد و پس از آن، با پدر است

ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی

اما نکته مهم درباره‌ی نص صریح این ماده قانونی استفاده از واژه‌ی «اولویت» است. درواقع این ماده قانونی این فرض را در نظر گرفته که حضانت فرزند می‌تواند در شرایطی از مادر سلب شود و صرفا اولویت حضانت فرزند در این سنین با مادر است. اما چه شرایطی موجب سلب حضانت فرزند از مادر می‌شود؟

تشخیص سلب حضانت فرزند از مادر با دادگاه است. بطور کلی هر موضوعی که مصلحت فرزند را به مخاطره بیاندازد موجب سلب حضانت از والدین می‌شود. قانون اما درمورد مادر شروطی را برای سلب حضانت فرزند مشخصا عنوان کرده:

1. جنون یا دیوانگی مادر
2. ازدواج با فرد دیگر بجز پدر فرزند
3. عدم نگهداری صحیح (ناتوانی در ایجاد شرایط لازم برای سلامت جسمی و روانی)
4. انحرافات اخلاقی (اشتهار به مسائل غیراخلاقی)

البته این شروط صرفا موجب سلب حضانت شده و باعث سلب ملاقات مادر و فرزند نخواهد شد. برخی از این شروط نیز کلی بوده و قانونا می‌تواند موجب سلب حضانت فرزند از هردوی والدین بشود. در صورت وجود یکی از شروط زیر برای هریک از والدین درخصوص فرزند/فرزندان، قانون به راحتی حضانت را از آن‌ها سلب خواهد کرد:

• اعتیاد مخرب والدین به الکل، مخدرها و یا قمار
• ابتلای والدین به جنون و یا سایر بیماری‌های روانی
• اشتهار به مسائل غیراخلاقی و فحشا
• سواستفاده از کودکان یا اجبار کودک برای ورود به مشاغل غیراخلاقی، تکدی‌گری یا قاچاق
• ضرب و شتم کودک و وارد کردن هرگونه آسیب جسمی، روحی و اخلاقی به کودک
• خرید، فروش و یا بهره‌کشی از کودکان به هر نحو

برای کسب اطلاعات بیش‌تر درباره سلب حضانت از مادر، پیشنهاد می‌کنیم مقاله حضانت فرزند بعد از ازدواج مجدد مادر را مطالعه کنید.

دعاوی سلب حضانت از فرزند

طرح شکایت به منظور سلب حضانت فرزند در دادگاه با یک «دادخواست سلب حضانت» شروع می‌شود. بطور کلی اگر یکی از والدین پس از طلاق قصد سلب حضانت فرزند از دیگری را داشته باشد بایستی بتواند یکی از دلایلی که در قسمت قبلی گفتیم را به دادگاه اثبات کند.

پیشنهاد می‌کنیم پیش از ثبت دادخواست سلب حضانت، از یک وکیل پایه یک دادگستری کمک گرفته و سپس نسبت به رجوع به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست اقدام کنید.حضور یک وکیل با تجربه در موفقیت شما در دعاوی سلب حضانت از فرزند بسیار تاثیرگذار است.

نمونه دادخواست و لایحه سلب حضانت از مادر

دادخواست سلب حضانت یا لایحه سلب حضانتی که به دادگاه تقدیم می‌شود بطور کلی مواردی که در نمونه‌ی زیر آورده‌ایم را شامل می‌شود.

“ریاست محترم دادگاه …

با سلام و احترام

به استحضار می‌رساند اینجانب و خوانده در مورخ … با رای طلاق توافقی از یکدیگر جدا شده و فرزند … ساله‌ در حضانت … است. متاسفانه حسب دادنامه … مورخ … شعبه … کیفری دو تهران، خوانده محکوم به دایر کردن خانه فساد شده است. با توجه به مراتب فوق، ایشان صلاحیت نگهداری فرزند مشترک … ساله را نداشته و بیم این است که رفتارهای وی موجب تربیت غلط و آثار منفی در فرزندمان گردد. بعلاوه ارتکاب جرم خوانده در نظر اقوام و همسایگان وی روشن بوده و آینده و تربیت فرزندمان را به مخاطره می‌اندازد. لذا حکم بر سلب حضانت از ایشان مورد استدعا است.“

جمع بندی

در این مقاله با شرایط حضانت فرزندان پس از طلاق و قوانین مربوط به سلب حضانت فرزند از مادر آشنا شدیم. در تمامی مسیر دعاوی مربوط به حضانت فرزندان، حضور یک کارشناس حقوقی و وکیل پایه یک دادگستری می‌تواند احتمال موفقیت پرونده را دوچندان کند. مشاوران دادنیک از طریق راه‌های ارتباطی زیر بصورت رایگان پاسخگوی سوالات شما در زمینه دعاوی حضانت هستند.

سوالات متداول