حقوق زن در خانواده

بعضی مواقع ممکن است زوجین در زندگی خودشان دچار اختلاف شوند و زن قصد مطالبه حقوقش را داشته باشد، یا اینکه زن و مرد به واسطه عقد موقت کنار هم باشند و طول زندگی مشترکشان مدت‌دار باشد. در این شرایط زوجه باید درباره حقوق زن در خانواده اطلاعات کافی داشته باشد.

در این مطلب از موسسه حقوقی دادنیک درباره حقوقی که زن در عقد دائم و موقت دارد نکات لازم را ارائه کرده‌ایم و حقوق زن در خانواده را به شما معرفی کرده‌ایم. برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره حقوق زن در طلاق از طرف مرد از طریق واتساپ با وکلای موسسه حقوقی دادنیک در ارتباط باشید.

حقوق زوجه در خانواده شامل چیست؟

زن در زندگی زناشویی حق و حقوقی دارد که مرد موظف است آن‌ها را پس از جاری شدن صیغه نکاح بپردازد. از جمله این حقوق می‌توان به مهریه، نفقه، اجرت‌المثل و دریافت سهم‌الارث زوجه پس از فوت مرد اشاره کرد.

با توجه به اینکه عقد و ازدواج بین زوجین از نوع عقد دائم است یا خیر، شرایط تعلق گرفتن این حقوق به زن متفاوت خواهد بود؛ بنابراین برای برآورد و محاسبه حقوق زن در خانواده ابتدا باید نوع عقد مشخص شود؛ سپس بر اساس قانون مدنی میزان حقوقی که زن پس از ازدواج با مرد دارد تعیین خواهد شد.

انواع حقوق زن در خانواده

زن پس از وارد شدن در زندگی زناشویی و جاری شدن صیغه نکات واجد شرایط دریافت حق و حقوق مختلفی خواهد بود. در ادامه انواع حقوق زن در خانواده را جهت شناخت بیشتر ارائه کرده‌ایم.

مهریه

مهریه مبلغ یا مالی است که موقع ازدواج زوجین تعیین می‌شود؛ و پس از جاری شدن صیغه عقد مرد موظف است آن را پرداخت کند. اگر مهریه عندالمطالبه باشد، زن می‌تواند مهریه خودش را بعد از عقد اجرا بگذارد و حکم جلب زوجه را بگیرد؛ اما در شرایطی که مهریه عندالاستطاعه باشد، تنها در صورتی که مرد تمکن مالی کافی برای پرداخت مهریه پیدا کند، باید این دین را به همسرش بپردازد.

نفقه

مرد موظف است پس از عقد مبلغی را به عنوان نفقه به همسرش بپردازد. این مبلغ برای تأمین مایحتاج روزانه زن مانند خورد و خوراک، پوشاک، مسکن و… در نظر گرفته شده است. میزان مبلغی که برای حقوق زن در خانواده به عنوان نفقه تعیین می‌شود به شان و منزلت زوجه بستگی دارد.

در صورت عدم پرداخت نفقه نیز زن می‌تواند برای مرد حکم جلب بگیرد. البته در صورتی که زن ناشزه باشد و از همسرش تمکین نکند، زوج می‌تواند نفقه او را نپردازد.

اجرت‌المثل

اجرت‌المثل مبلغی است که برای فعالیت‌های زوجه مانند خانه‌داری، آشپزی و… تعیین می‌شود. اگر زوجه ضمن عقد اعلام نکرده باشد که امور منزل را به رایگان انجام می‌دهد، یا بعد از عقد به این موضوع اقرار نکرده باشد، زوج موظف است که اجرت‌المثل زن را بر اساس قانون بپردازد.

نحله

در صورتی که زوج برای طلاق اقدام کرده باشد و اجرت‌المثل به زوجه تعلق نگرفته باشد، قاضی ممکن است زوج را ترغیب کند که برای احسان در حق همسرش مبلغی را به عنوان نحله به او بپردازد. این مبلغ با توجه به تمکن مالی مرد تعیین می‌شود؛ و تنها در صورتی که طلاق از سمت مرد مطرح شده باشد زوج موظف به پرداخت نحله خواهد بود.

مرد موظف است حتی در صورت ناشزه بودن زن یا عدم تمکین همسرش مهریه او را بپردازد؛ و امکان اجتناب از پرداخت مهریه زن را به خاطر این موضوع نخواهد داشت.

تصنیف اموال

اگر زن و مرد شرط تصنیف اموال را موقع عقد امضا کرده باشند و زوج برای طلاق اقدام کند، زن می‌تواند با وجود قانون تصنیف اموال مالک نیمی از دارایی‌هایی که همسرش بعد از ازدواج به دست آورده شود.

البته این دارایی‌ها باید حاصل دسترنج مرد باشند و به عنوان ارث و… به او تعلق نگرفته باشند. همچنین دارایی‌های زوج باید به نام خود فرد باشند، زن ناشزه نباشد و مسئله مستثنیات دین مطرح نشده باشد تا زن بتواند مالک نیمی از دارایی‌ها و اموال شوهرش بعد از جاری شدن صیغه عقد شود.

ارث‌ از همسر

در صورتی که صیغه نکاح دائم بین زن و مرد جاری شده باشد، زوجه هنگام انحصار وراثت از همسرش ارث می‌برد. اگر زوجین فرزندی نداشته باشند، مبلغ ارثی که به زوجه تعلق می‌گیرد برابر با یک چهارم دارایی‌های همسرش است. همچنین، در صورتی که زوج و زوجه دارای فرزند باشند، زن یک هشتم از اموال شوهرش را به ارث خواهد برد.

دریافت حقوق مستمری زوج

یکی دیگر از حقوق زن در خانواده دریافت حقوق مستمری زوج است. در واقع اگر مرد پس از ازدواج با همسرش فوت کند، حق مستمری بازنشستگی او به همسرش و فرزندان مجردش تعلق می‌گیرد.

شرط دریافت حقوق توسط پسران متوفی این است که، پسران فرد زیر 20 سال سن داشته باشند. همچنین دختران متوفی به شرط شاغل نبودن می‌توانند حقوق پدرشان را تا زمانی که مجرد هستند دریافت کنند. اگر زوجین فرزندی نداشته باشند، یا اولاد آن‌ها واجد دریافت حقوق مرد نباشند، کل حقوق مستمری بازنشستگی زوج به همسرش خواهد رسید.

حضانت فرزندان

حضانت فرزندان زیر 7 سال با زن است. حضانت فرزند دختر از 7 تا 9 سال نزد پدرش می‌ماند و حضانت پسر نیز از 7 تا 15 سال تحت حضانت پدرش است. بعد از آن کودک می‌تواند یکی از والدین را برای حضانت دائم خودش و زندگی انتخاب کند.

اگر زوجین برای حضانت فرزندان و مهریه و سایر حقوق زن در خانواده به توافق رسیده باشند، دادگاه براساس سازشی که بین آن‌ها وجود دارد تکلیف حقوق مالی و غیرمالی زن را مشخص می‌کند.

دریافت حق شیر

شیردهی به نوزاد وظیفه زن نیست و مرد موظف است به ازای شیر دادن همسرش به فرزندانشان حقوقی را به او بپردازد. مبلغی که برای حق شیر تعیین شده طبق قانون مدنی و به صورت توافقی بین زوجین تعیین می‌شود.

حقوق زن در ازدواج دائم

زن در ازدواج دائم می‌تواند هر زمانی که ارائه کند مهریه‌اش را اجرا بگذارد و اموال همسرش را توقیف کند. این موضوع حتی پس از فوت متوفی نیز صادق است و زن می‌تواند نفقه، مهریه و… را موقع تقسیم ارث دریافت کند. این مبالغ جزء حقوق زن در خانواده هستند و بخشی از ارثیه او از همسرش محسوب نمی‌شوند.

دریافت نفقه، اجرت‌المثل، حقوق مستمری، ارث زن از مرد و تصنیف اموال فقط برای کسانی ممکن است که در عقد و نکاح دائم باشند؛ بنابراین در صورتی که زن و مرد عقد دائم کرده باشند، تمام حقوقی که در بالا ذکر شد، جزو حقوق زن در خانواده محسوب شده و به زوجه تعلق خواهد گرفت.

همچنین در عقد دائم در صورتی که زن و مرد از هم جدا شده باشند، زن در طول مدت عده می‌تواند در منزل همسرش زندگی کند و نفقه او بر عهده مرد است. در شرایطی که زوجه باردار باشد نیز لازم است که زوج تا زمان زایمان نفقه تعیین شده برای او را بپردازد.

اگر مرد توانایی پرداخت مهریه و سایر حقوق مالی زن را نداشته باشد، امکان ارائه درخواست اعسار برای قسط‌بندی این حقوق مالی را به دادگاه دارد.

حقوق زن در دوران عقد

حقوق زن در دوران عقد تنها شامل دریافت مهریه می‌شود. چون در دوران عقد زن و مرد زیر یک سقف نرفته‌اند و پرداخت کلیه حقوق زن در خانواده مانند اجرت‌المثل و نفقه به زوج واجب نیست. مبلغی که برای مهریه در دوران عقد در نظر گرفته شده با بعد از ازدواج متفاوت است؛ یعنی اگر زن و مرد با هم رابطه زناشویی نداشته باشند و زوجه باکره باشد، زوج موظف است تنها نیمی از مهریه همسرش را برای جدایی و طلاق بپردازد.

زن بعد از عقد از همسرش ارث می‌برد و می‌تواند مالک حقوق مستمری او نیز شود؛ بنابراین در صورت فوت مرد زوجه امکان دریافت سهم‌الارث به جا مانده از او را خواهد داشت.

حقوق زن در ازدواج موقت

زن در ازدواج موقت تنها می‌تواند مالک مهریه تعیین شده باشد؛ زیرا بدون دریافت مهریه زوج از زوجه عقد موقت دچار اشکال خواهد بود. اما سایر حقوق متوفی مانند ارث‌بری از همسر، اجرت‌المثل، نفقه و تصنیف اموال به زن  در عقد موقت تعلق نخواهد گرفت.

سخن پایانی

با وجود اینکه حدود حقوق زن در خانواده تعیین شده است، اما بسیاری از خانم‌ها به حق و حقوق قانونی خودشان واقف نیستند و آن‌ها را مطالبه نمی‌کنند. به همین دلیل است که توصیه می‌شود موقع اجرا گذاشتن مهریه یا اقدام برای طلاق از وکیل طلاق برای تعیین حقوق مالی و غیرمالی زن و مطالبه آن‌ها کمک بگیرید.

سؤالات متداول